Leerdoelen: Een artikel met praktische handvatten en voorbeelden

Auteur: Basten Berg
Gepubliceerd: 28/nov/2023
Redacteur: Gezocht
“Wil je dit artikel redigeren? Dat kan! Heb je een foutje gevonden of mis je informatie? Stuur dan een mail naar bastenberg@eenmeesterinleren.nl en help zo mee om het onderwijs te verbeteren.”

Inhoudsopgave

1. Waarom stel je leerdoelen?
2. Wat doen leerdoelen voor de leraar en voor de leerling
3. Hoe formuleer je een goed leerdoel?
4. Waarom gebruik je een theorie bij het opstellen van leerdoelen?
5. Wat voor soort leerdoelen zijn er?
6. Taxonomieën: Hoe bepaal je het niveau van een leerdoel?
7. Wat zijn leerdoelen voor school?
8. Conclusie: Leerdoelen in de onderwijspraktijk

Welkom op het platform eenmeesterinleren.nl. Een plek leraren, andere onderwijsprofessionals en iedereen die geïnteresseerd is in de onderwerpen in dit artikel. Vanuit mijn achtergrond als biologie leraar, onderwijskundige en lerarenopleider schijf ik artikelen en maak ik video’s fundamentele theorieën over onderwijs, leren en lesgeven begrijpelijk aan te bieden. Op de community voor leraren vind je een overzicht van alle uitgewerkte theorieën geordend per thema en een groep onderwijsprofessionals waar je je inhoudelijke vragen aan kunt stellen.

1. Waarom stel je leerdoelen?

Een leerdoel omschrijft wat de leerling geleerd moet hebben als gevolg van het onderwijs dat de leerling gevolgd heeft. Hiermee laten ze zien wat, en in welke mate, ze geleerd hebben. Een leerdoel omschijft daarmee ook welk resultaat, onderwijs dat ontwikkeld en gegeven moet worden, tot gevolg moet hebbben. 

In dit artikel ga ik (in paragraaf 2) eerst kort in op de functie van leerdoelen. Vervolgens benoem ik (in paragraaf 3) een aantal basisregels voor het formuleren van een goed leerdoel. Als laatste ga ik (in paragraaf 4) in op de verschillende niveaus waarop je leerdoelen geformuleerd kunnen worden en welke rol taxonomieën hierin spelen. 

“Deze video is gewoon vrij te gebruiken! Link wel even naar https://eenmeesterinleren.nl/leerdoelen-stellen/“

2. Wat doen leerdoelen voor de leraar en voor de leerling

Als eerst de functie van leerdoelen voor jou als leraar

Als leraar heb je leerdoelen nodig om je onderwijs in te richten, onderwijs te verzorgen, toetsen te ontwerpen en om je onderwijs te evalueren. Tijdens het voorbereiden van je les geven leerdoelen richting. De leerdoelen kunnen tijdens de voorbereiding dienen als check, of je alle onderwerpen voldoende behandeld hebt. Hierdoor wordt het ook direct inzichtelijk of je onderwerpen hebt besproken die eigenlijk niet nodig waren. Leraren vinden hun vak vaak leuk en vertellen daardoor meer dan nodig is. Dit kan inspirerend zijn maar ook zeer verwarrend. Voor leerlingen is deze extra informatie moeilijk te scheiden van de kern. Leerlingen weten daardoor niet precies meer wat zij moeten weten om een voldoende te scoren op de toets. Het gevolg hiervan kan zijn dat een leerlingen ondanks hard studeren, toch laag scoren. 

Als leraar gebruik je de leerdoelen ook om de toetsing te ontwerpen. De leerdoelen zorgen ervoor dat je toets aansluit op de lessen die je gegeven hebt. De complexiteit of het niveau van de leerdoelen zegt ook iets over de toetsvorm die je nodig hebt om te testen of de leerdoelen behaald zijn. Zo zijn multiple choice vragen bijvoorbeeld goed om kennis te toetsen maar zijn ze voor het toetsen van vaardigheden niet zo geschikt. Tegenwoordig gebeurt het ontwerpen van toetsen vaak voor het ontwerpen van het onderwijs. Dit heet backwards design. Lees voor meer informatie het artikel: Backward design Theorie van Wiggins en McTighee.

“Deze afbeelding is gewoon vrij te gebruiken! Link wel even naar https://eenmeesterinleren.nl/leerdoelen-stellen/“

Je kijkt dan eerst naar wat en hoe je wil toetsen en daarna ontwerp je het onderwijs en de bijbehorende lessen. Lees voor meer informatie hierover ook het artikel over backwards design. Als een vraag op de toets niet aansluit op de leerdoelen in je lessen, zou je de vraag niet of anders moeten stellen. Het onderwijs, de leerdoelen en de toetsing op elkaar afstemmen noemen we constructive alignment. 

“Deze afbeelding is gewoon vrij te gebruiken! Link wel even naar https://eenmeesterinleren.nl/leerdoelen-stellen/“

Dit is een belangrijk begrip als je het hebt over het formuleren van leerdoelen. Hierbij gebruik je een taxonomie om ervoor te zorgen dat het niveau van het doel inzichtelijk en juist is. Lees ook het artikel over constructive alignment is een specifiek arti te vinden. Omdat construcitve alignment een belangrijk begrip is wil ik bij deze extra aanmoedigen dit artikel te lezen! Als laatst heb je leerdoelen nodig om je onderwijs te evalueren. De vraag: ‘zijn de leerdoelen door alle leerlingen behaald in mijn les en waarom wel of niet’ is een van de belangrijkste evaluatievragen om erachter te komen waar het goed en/of fout gaat. Op basis van deze informatie kun je je lessen verbeteren of, wanneer ze al goed zijn, juist lekker laten zoals ze zijn zodat je je met een gerust hart kunt focussen op andere dingen. Lees voor meer informatie het artikel: ‘Alles over Constructive alignment van John Biggs‘

Nu de functie van leerdoelen voor jouw leerlingen (of voor jezelf als je aan het studeren bent).

Voor leerlingen zijn leerdoelen essentieel om hun leren te focussen en te organiseren. Leerdoelen beantwoorden de vraag van leerlingen: Wat wordt er straks van mij verwacht? Bijvoorbeeld tijdens de toets. Daarmee richten leerdoelen de aandacht van de leerling. Bijvoorbeeld tijdens In het volgen van een uitleg, het maken van een opdracht of het lezen van leerteksten. Het is het van groot belang voor een leerling om te kunnen focussen op het juiste. Dat vergroot de kans op een hoog leerrendement. Ook zijn leerdoelen essentieel voor leerlingen om het leren te organiseren en te plannen. Denk bijvoorbeeld aan het voorbereiden van een toets. Leerdoelen vormen een belangrijke de basis voor metacognitieve vragen zoals, wat wordt er van mij verwacht? hoe lang heb ik nodig? en Ben ik al klaar voor de toets?
Lees voor meer informatie ook het artikel over Metacognitie en metacognitieve vaardigheden.

Verder geven leerdoelen het niveau van de stof aan. Op deze manier zorgen leerdoelen er bijvoorbeeld voor dat de aandacht van leerlingen tijdens het leren van een begripsttoets, afgaat van simpel ‘uit je hoofd leren’. Leerlingen hebben veelal het gevoel ‘ik moet dit uit mijn hoofd weten’. Als docent kunt je dit herkennen wanneer een leerlingen vlak voor een toets nog krampachtig, en vaak zonder veel resultaat, begrippen uit zijn hoofd zitten te leren. Met leerdoelen kan het niveau en daarmee de focus gelegd worden op iets anders dan het onthouden van kennis. Hierdoor verplaatst de aandacht van de leerling van het idee dat er alleen maar kennis onthouden moet worden naar het vormen van berip over de stof. Het kan natuurlijk ook zo zijn dat er JUIST kennis onthouden moet worden. In dat geval maakt het leerdoel de leerling duidelijk dat kennis onthouden het doel is van de toets. De leerling hoeft zich dan alleen te focusen op het onthouden van de kennis. 

Mijn eerste stagebegeleider zij tegen mij. Ik moet jou les op elk moment kunnen stoppen, en je de vraag kunnen stellen ‘Wat is het leerdoel?’. Iedere leerling moet, op elk moment in jouw les, kunnen vertellen wat het leerdoel is. Als dat niet zo is… dan ben je af! Kortom, zonder leerdoelen geen effectief leerproces!

Vanuit de behavioristische leertheorie bezien zou mijn begeleider dit beter positief geformuleerd kunnen hebben, belonen werkt immers beter dan straffen, maar dat is een ander onderwerp met een andere Artikel. Wat wel duidelijk is, is dat leerdoelen voor zowel leerlingen als leraren onmisbaar in een effectief leerproces. 

3. Hoe formuleer je een goed leerdoel?

Dan nu verder naar het formuleren van een goed leerdoel. Er zijn een hoop theorieën en modellen om leerdoelen te formuleren. Bijvoorbeeld Mager die stelt begin bij met het specifieke, Gronlund die stelt begin met het algeene, de vier basiscriteria van Terry TenBrink en het veel gebruikte SMART model. Ik behandel ze een voor een kort. Over het formuleren van SMART-doelen heb ik ook een verdiepend artikel geschreven dat je kunt lezen.

Leerdoelen formuleren volgens de vier basiscriteria van Terry TenBrink

“Deze video is gewoon vrij te gebruiken! Link wel even naar https://eenmeesterinleren.nl/leerdoelen-stellen/“

Terry TenBrink stelde vier algemene basiscriteria op om te beoordelen hoe goed leerdoelen geformuleerd zijn:

1. Leerdoelen moeten leerlinggeoriënteerd zijn; benadruk wat een leerling verwacht wordt te doen.
2. Leerdoelen moeten een passend leerresultaat beschrijven; zowel qua ontwikkeling passend als in de juiste volgorde, met eerst de meer eenvoudig en later complexere leerdoelen.
3. Leerdoelen moeten duidelijk en begrijpelijk zijn; wees niet te algemeen en niet te specifiek
4. Leerdoelen moeten waarneembaar zijn; vermijd leerdoelen die je niet kan zien zoals ‘waarderen’ of ‘realiseren’. 

Een voorbeeld van een goed leerdoelen volgens de basiscreteria

Leerlingen kunnen de structuur en functie van een plantencel benoemen en deze onderdelen op een celmodel aanwijzen.” Dit leerdoel voldoet als volgt aan de criteria:

1. Leerlinggeoriënteerd: Het richt zich op wat de leerling moet doen – benoemen en aanwijzen.
2. Passend leerresultaat: Het is een basisleerdoel, geschikt voor een inleidende fase.
3. Duidelijk en begrijpelijk: Het is specifiek en gemakkelijk te begrijpen.
4. Waarneembaar: De vaardigheid om de structuur en functie te benoemen en aan te wijzen is direct observeerbaar.

Leerdoelen formuleren volgens Mager: ‘begin bij met het specifieke’

“Deze video is gewoon vrij te gebruiken! Link wel even naar https://eenmeesterinleren.nl/leerdoelen-stellen/“

De onderwijspsycholoog Robert Mager ontwikkelde in 1975 een invloedrijk model voor het schrijven van leerdoelen. Hij stelde ‘begin met het specifieke’. Zijn model stelt dat doelstellingen moeten beschrijven wat de leerlingen moeten doen wanneer ze hun prestatie demonstreren en hoe leraren kunnen zien dat leerlingen dit doen. Deze manier van leerdoelen stellen wordt als behavioristisch beschouwd omdat het gaat over zichtbaar gedrag. Er wordt daarom ook wel gerefereerd aan het model als Mager’s “Behavioral” Objectives. Lees voor meer informatie ook de het artikel over de behavioristische leertheorie. Volgens Mager bestaat een goed doel uit drie componenten:

1. waarneembaar leerlinggedrag
2. voorwaarden
3. criteria.

Ik behandel de drie componenten één voor één. Als eerste component waarneembaar leerlinggedrag. Beschrijft het doel waarneembaar leerlinggedrag. Ofwel het doel geeft antwoord op de vraag: wat moet de leerling doen? Omdat de nadruk op ligt iets dat de leerlingen doen dat iemand anders kan waarnemen als bewijs, is het belangrijk om woorden als ‘weten’, ‘ontwikkelen’ en ‘begrijpen’ in je leerdoelen te vermijden. Want je kunt niet zien of iemand iets “weet” of “begrijpt”. Concentreer je in plaats daarvan op dingen die mensen echt doen.

Als tweede component voorwaarden. Worden de voorwaarden vermeld waaronder het gedrag zich moet voordoen. Ofwel, het doel geeft antwoord op de vraag: hoe wordt dit gedrag herkend of getest en in welke omgeving? Meer specifiek: 

• Wat kan ik gebruiken tijdens het doen van de voorstelling? Bijvoorbeeld: gebruik 100 tandenstokers en wat lijm en bouw een hangbrug.
• Wat wordt mij ontzegd? Bijvoorbeeld: Noem de tafel van twee op tot 20, zonder een rekenmachine te gebruiken.
• Onder welke omstandigheden zal de prestatie moeten plaatsvinden? Bijvoorbeeld: ren een sprint van 100 meter op een modderig veld.

De voorwaarden hoeven niet altijd toegevoegd te worden. Mager stelt voor deze te gebruiken als de voorwaarden dingen duidelijker maken en dubbelzinnigheid wegnemen. Mager is een groot voorstander van duidelijkheid en heeft een hekel aan dubbelzinnigheid. Dit is in het geval van leerdoelen overigens een goede vuistregel!

Als derde component de creteria. Geef criteria voor acceptabele prestaties op de test. Het doel moet antwoord geven op de vraag: wanneer is het gedrag voldoende? 

Mager verwoordt het in zijn boek zo: “Nadat je hebt beschreven wat je wilt dat je leerlingen doen, kun je de communicatiekracht van een doel vergroten door ze te vertellen HOE GOED je wilt dat ze het kunnen.” 

Mager merkt op dat het niet altijd praktisch of nodig is om een criteria op te nemen in een leerdoel. Als dat zo is, kun je ook de criteria weglaten. 

Wanneer je in jouw lespraktijk doelen gaat formuleren aan de hand van deze theorie. Zorg dan dat je de nadruk legt op het uiteindelijke gedrag dat je wil zien bij de leerlingen. Het model van Mager vereist een zeer expliciete beschrijving van het gedrag. Mager stelt verder dat wanneer leerlingen goed geformuleerde doelstellingen aangereikt krijgen, de leerlingen vaker in staat zijn om deze zelfstandig te leren.

Voorbeelden van een goed leerdoelen volgens Mager zijn:

• Identificeer vier van de vijf product defecten op een bewegende productielijn.
• Sluit tien dozen in een minuut.

Leerdoelen formuleren volgens Gronlund: ‘begin met het algemene’

“Deze video is gewoon vrij te gebruiken! Link wel even naar https://eenmeesterinleren.nl/leerdoelen-stellen/“

Gronlund was een expert in het beoordelen van leerprestaties en biedt een model voor het stellen van doelen. Hij ontwikkelde een model voor het schrijven van leerdoelen. In tegenstelling tot Mager stelt stelde hij ‘begin met het algemene’. Het model van Gronlund bestaat uit twee delen. Deel één is een algemeen doel met daarin de taak. Dit doel stelt wat gekend, begrepen en gewaardeerd moet worden. Deel twee zijn een aantal voorbeelden van specifieke gedragingen ter verduidelijking van het doel. Deze kunnen als bewijs dienen dat de leerling het doel heeft bereikt en ze geven richting aan het onderwijs. 

Ik zal het ilustreren met een voorbeeld. Het leerdoel “De leerling kent de eenenvijftig landen in Europa en hun hoofdsteden”. (dit noemt Gronlund deel 1). Met daarbij als specifiek gedrag: ‘label elk van de eenenvijftig landen op een kaart’ en ‘benoem elke hoofdstad’. (deze voorbeelden noemt grundlund deel 2)

Het op deze manier stellen van leerdoelen wordt als cognitivistisch beschouwd omdat het doel focust op de cognitieve taak zoals kennis, begrip, waardering, enzovoort. Er wordt daarom ook wel gerefereerd aan dit model als Gronlund’s General and Specific “Cognitive Objectives”. Lees voor meer informatie ook het artikel over de cognitivistische leertheorie. 

In het model geeft Gronlund vier handvatten om doelen te formuleren:

1. Eén: Het doel geeft richting aan de leraar voor het ontwerpen, de instructie, de lesinhoud en de beoordelingsinstrumenten.
2. Twee: Het doel dient als leidraad voor de leeractiviteiten van de leerlingen. Leeractiviteiten kunnen met het doel aan de leerling overgedragen worden.
3. Drie: het doel geeft een prestatie aan. Er moet duidelijk zijn wat de leerling aan het einde van de instructie, les of lessenreeks moet kunnen. Het doel moet uitgedrukt worden in leerlinggedrag, niet in het gedrag van de leraar.
4. En vier: het doel is eenduidig en heeft één type leerresultaat. Vermijd complexe samengestelde doelen.

Een voorbeeld van een goed leerdoelen volgens Gronlund

“De leerling presenteert het onderzoeksproject voor de klas.”
1. beschrijf het project in een georganiseerde manier
2. presenteer de resultaten en conclusie uit je onderzoek
3. gebruik beeldmateriaal om ideeën en relaties te verduidelijken
En 4. beantwoord de vragen uit de klas

Het doel in het voorbeeld is het presenteren van een onderzoeksproject. Een leraar kan nooit al het correcte leerlinggedrag opsommen dat hoort bij  goed presenteren. Het algemeen geformuleerde doel, samen met een aantal specifieke gedragingen, maken het doel duidelijk voor zowel de leerling als de leraar.

Leerdoelen formuleren volgens het SMART model

“Deze video is gewoon vrij te gebruiken! Link wel even naar https://eenmeesterinleren.nl/leerdoelen-stellen/“

Het SMART-model is bedoeld om om leerdoelen op te stellen en te evalueren. SMART is een acroniem dat staat voor Specifiek, Meetbaar Acceptable, Realistisch en Tijdsgebonden. Het SMART model geeft daarmee een aantal hulpvragen die je kunt stellen om te checken of je doel smart is zijn: 

• Specifiek; wat wil je bereiken? Wie of wat is er bij betrokken? Waar gaat het gebeuren? Wanneer gebeurt het? 
• Meetbaar; wat wil ik zien, horen of voelen als dit doel bereikt is?
• Acceptabel; wordt het doel door alle betrokken partijen, zoals de leerlingen, ouders en collega’s gedragen?
• Realistisch; Is dit leerdoel haalbaar voor de leerlingen binnen de gegeven omstandigheden?
• Tijdsgebonden; Wat is het begin en het einde van de tijd waarin het leerdoel behaald moet zijn?

Wil je meer weten over het smart model en een aantal voorbeelden van smart doelen zien. Lees dan het artikel over het SMART model.

4. Waarom gebruik je een theorie bij het opstellen van leerdoelen?

Het formuleren van een leerdoel zonder gebruik te maken van een theorie of model leidt ertoe dat een leerdoel onvolledig geformuleerd wordt. Hierdoor is het leerdoel minder bruikbaar voor leraar en leerlingen. Dit is met name bij minder ervaren docenten vaak het geval. Bij ervaren docenten gaat Het stellen van doelen vaker automatisch goed. Toch is het voor alle docenten aan te raden om er zo nu en dan een theorie of model bij te pakken waneer je doelen formuleer. Op die manier oefen je bewust. Ik hoop dat je het eens probeert en hierdoor de ruimte ziet om jouw leerdoelen te verbeteren. 

5. Wat voor soort leerdoelen zijn er?

Bloom en zijn collega’s ontwikkelden een taxonomie of classificatiesysteem, voor leerdoelen. De inzichten die hieruit voortkwamen worden door sommige wetenschappers geschaard onder de meest invloedrijke werken binnen het onderwijs van de twintigste eeuw. De taxonomie kent drie verschillende domeinen: cognitief, affectief en psychomotorisch. Het zijn dus eigenlijk drie taxonomieën, één voor elk domein. Wanneer je leerlingen observeert zie je deze drie domeinen tegelijk terug in hun gedrag. Bijvoorbeeld wanneer een leerling een tekst schrijft (psychomotorische), dan onthoudt en redeneert de leerling ook over de inhoud die geschreven wordt (cognitief), en is het waarschijnlijk dat de leerling ook emotioneel reageert op wat hij schrijft (affectief). 

Veel mensen kennen de taxonomie van Bloom maar let op; ze bedoelen dan meestal de taxonomie op het cognitieve domein genaamd “taxonomie of thinking”. De taxonomieën op het affectieve en psychomotorische domein zijn minder bekend maar wel belangrijk voor de onderwijspraktijk! Tegenwoordig zie je dat deze twee domeinen meer aandacht krijgen terwijl de basis voor alle drie er in 1956 al lag. Ik leg alle drie domeinen verder uit in het artikel over de volledige taxonomie van Bloom. Maar wat is een taxonomie eigenlijk?

6. Taxonomieën: Hoe bepaal je het niveau van een leerdoel?

Een Taxonomie is een classificatiesysteem om leerdoelen te categoriseren in verschillende levels van complexiteit. Het gebruik van een taxonomie is in het onderwijs noodzakelijk om doelen op het juiste niveau te formuleren en op basis daarvan jouw onderwijs vorm te geven, te toetsen en je onderwijs te evalueren. Voor het passend en op het juiste niveau formuleren van leerdoelen worden taxonomieën gebruikt. Een taxonomie is een classificatiesysteem om leerdoelen te categoriseren op verschillende niveaus van complexiteit. Het formuleren van een leerdoel zonder gebruik van een taxonomie kan ertoe leiden dat je een leerdoel op een onjuist niveau stelt.

Het gebruik van een taxonomie is dus noodzakelijk om doelen op het juiste niveau te formuleren en op basis daarvan onderwijs vorm te geven, te toetsen en te evalueren. Voorbeelden van taxonomieën zijn: de taxonomie van Bloom, de taxonomie van Romiszowski, de taxonomie van Miller, Obit en RTTI. Over al deze taxonomieën heb ik een aparte artikelen geschreven waarin ik elke taxonomie stuk voor stuk uitgeleg. Door te klikken op de naam van de taxonomie kom je bij deze artikelen terecht. Je kunt ook zoeken via de kennisbank.

Voor nu is het belangrijk om te weten dat het formuleren van een leerdoel zonder gebruik van een taxonomie kan ertoe leiden dat je een leerdoel op een onjuist niveau stelt. Bijvoorbeeld het doel de leerling ontwikkelt… of de leerling ordent… Dit is één doel op het niveau van toepassing en één doel op het niveau analyseren. Door het gebruik van een taxonomie wordt het niveau inzichtelijk. Hierdoor maak je een bewustere keuze over wat je eigenlijk wil bereiken met je les. En, in het verlengde hiervan, wat je van je leerlingen verwacht.

Taxonomieën zijn daarom noodzakelijk voor het op het juiste niveau ontwerpen van onderwijs, leeractiviteiten, toetsing en evaluatie. Het zonder taxonomie stellen van doelen op het juiste niveau gaat bij ervaren docenten wederom vaak goed. Ook hier is het voor alle docenten goed om er zo nu en dan bewust een taxonomie bij te pakken. Je zult zien dat er nog veel te halen is lang niet al je leerdoelen op het juiste niveau geformuleerd zijn. Doe je dit goed dan zijn je leerdoelen beter dit verhoogt bijvoorbeeld de constructive alignment  van je onderwijs met alle positieve gevolgen van dien.

7. Wat zijn leerdoelen voor school?

Om het niveau van het Nederlands te borgen en richting te geven is er deels vastgelegd welke doelen het Nederlands onderwijs, scholen en jouw vak hebben. Dit gebeurt op verschillende niveaus. Je kunt al deze verschillende niveaus zien als referentiekaders waarbinnen je werkt.

In Nederland heeft het SLO de taak om de wettelijke doelen en de voorbeeldmatige uitwerking daarvan op te stellen voor al het funderend onderwijs tot 18 jaar. zij doen dit in de Kerndoelen VO, ook wel de SLO doelen genoemd. Deze zijn per vak en per niveau te vinden op de website www.leerplaninbeeld.slo.nl. 

In het MBO wordt gewerkt met beroepskwalificaties. Het onderwijs en bedrijfsleven bepalen samen de inhoud van deze kwalificaties in een kwalificatiedossier. Daarnaast moeten er nog keuzedelen behaald worden door studenten. Kwalificatiedossier en één of meer keuzedelen vormen samen de basis van een mbo-opleiding.

In het artikel “Het Kompas van het Nederlandse Onderwijs” ga ik verder in op Kerndoelen VO (SLO doelen) en beroepskwalificaties MBO (Kwalificatiedossiers).

8. Conclusie: Leerdoelen in de onderwijspraktijk 

Een leerdoel omschrijft wat de leerling geleerd moet hebben als gevolg van het onderwijs dat je hebt ingericht en dat de leerling heeft gevolgd. Als leraar heb je leerdoelen nodig om je onderwijs te plannen, te toetsen en te evalueren. Voor leerlingen zijn leerdoelen essentieel om het leren te focussen en te organiseren. Zonder leerdoelen geen effectief leerproces!

“Heb je vanuit je expertise of ervaring aanvullingen of kritiek op het artikel? Deze input is altijd welkom! Stuur dan een mail naar support@eenmeesterinleren.nl, zodat we informatie toe kunnen voegen of de fout kunnen herstellen!”