Ordeproblemen het Nederlandse onderwijs: hoe pakken we ze aan?

Auteur: Basten Berg
Redacteur: Amber Walraven
Gepubliceerd: 1 september 2024
‘Wil je dit artikel redigeren? Dat kan! Heb je een foutje gevonden of mis je informatie? Stuur dan een mail naar bastenberg@eenmeesterinleren.nl en help zo mee om het onderwijs te verbeteren.‘

Inhoudsopgave

1. Data van Teacher Tapp!
2. Hoeveel ordeproblemen signaleren docenten?
3. Welke ondersteuning willen docenten?
4. Waarom zijn schoolbrede gedragsregels belangrijk?
5. Wat is het effect van ontbrekende gedragsregels?
6. Samen werken aan een veilig en ordelijk leerklimaat!
7. Ontdek meer over orde houden en klassenmanagement

Welkom op het platform eenmeesterinleren.nl. Een plek voor leraren, andere onderwijsprofessionals en iedereen die geïnteresseerd is in docentgedrag rondom orde en schoolregels.

Na het lezen van dit artikel weet je hoe jouw collega’s in Nederland denken over ordeproblemen en schoolregels, en hoe hiermee omgegaan wordt op de scholen waar zij werken.

Vanuit mijn achtergrond als leraar biologie, onderwijskundige en lerarenopleider schrijf ik artikelen en maak ik video’s om fundamentele theorieën over onderwijs, leren en lesgeven begrijpelijk aan te bieden. Op de community voor leraren vind je een overzicht van alle uitgewerkte theorieën, geordend per thema en een groep collega’s om samen mee te leren.

1. Data van Teacher Tapp!

In mijn zoektocht naar praktisch toepasbaar onderzoek over orde en klassenmanagement vond ik op de website van Teacher Tapp. Teacher Tapp is een app waarin duizenden leraren dagelijks enkele vragen beantwoorden en tips over lesgeven ontvangen. Op deze manier professionaliseren deze docenten en dragen ze tegelijkertijd bij aan het grootste landelijke onderzoekspanel in het onderwijs.

Je ziet in dit artikel steeds een tabel met een vraag erboven. Aan de hand van deze data krijg je meer inzicht in de denkbeelden en het gedrag van collega-docenten.

‘Deze video is gewoon vrij te gebruiken! Link wel even naar https://eenmeesterinleren.nl/ordeproblemen-het-nederlandse-onderwijs/‘

2. Hoeveel ordeproblemen signaleren docenten?

Een voorbeeld van een vraag uit de app is: ‘Op mijn school hebben meerdere collega’s ordeproblemen in de klas.’
In de afbeelding hieronder zie je de resultaten van deze vraag, de datum waarop de vraag gesteld is en de N-waarde (het aantal docenten dat de vraag beantwoord heeft).

Je ziet dat in het primair onderwijs (PO) 49% van de docenten instemt met deze stelling en in het voortgezet onderwijs (VO) zelfs 79%. Docenten zien dus veel ordeproblemen om zich heen. Deze getallen vond ik schokkend hoog toen ik ze zag. Zeker als je kijkt naar de antwoorden op de vraag: ‘In welke mate speelt het gedrag van leerlingen volgens jou een rol in de uitval van leraren?’

• In het PO geeft meer dan 56% aan dat dit een rol speelt.
• In het VO is dit meer dan 61%.

3. Welke ondersteuning willen docenten?

Op de vraag: ‘Ken je op dit moment mensen in jouw omgeving die door het gedrag van hun leerlingen overwegen het onderwijs te verlaten?’ geeft ruim 40% aan één of meerdere collega’s te kennen die om deze reden het onderwijs willen verlaten. Ook geeft een deel van de docenten aan zelf deze overweging te maken.

Het belang van orde houden en leerlinggedrag wordt door de antwoorden op deze vragen snel duidelijk. Maar wat doen wij als docenten onderling om elkaar te ondersteunen? En welke ondersteuning willen we eigenlijk?

• Rond de 70% van de docenten wil dat een collega, wanneer hij/zij ordeproblemen ziet of hoort, even oogcontact zoekt.
• Een klein deel nodigt collega’s zelfs uit om direct in de klas te helpen.
• Opvallend is dat 14% van de VO-docenten liever wil dat een collega gewoon doorloopt.

eze aantallen lijken niet zo groot, toch is het belangrijk want 5 of 12% betekent dat 1 op de 10 van jouw collega’s in de docentenkamer met deze gedachten rondloopt.

4. Waarom zijn schoolbrede gedragsregels belangrijk?

Leraren zijn het erover eens dat het hanteren van dezelfde routines leerlingen baat biedt en leidt tot orde, rust en regelmaat. Het behouden van de autonomie van de leraar wordt echter ook belangrijk gevonden, wat soms botst met deze gedachte. Let op: vaste routines en handelingsvrijheid kunnen juist goed hand in hand gaan! Dit vraagt om een open en constructief gesprek tussen collega’s.

Een zorgelijk gegeven uit het VO is dat een hoog percentage docenten aangeeft dat de helft van hun collega’s zich niet houdt aan de schoolbrede gedragsregels. Dit is problematisch omdat een veilige en ordelijke leeromgeving gedragen moet worden door een sterke meerderheid binnen het team.

5. Wat is het effect van ontbrekende gedragsregels?

Een ander probleem in het VO is het ontbreken van schoolbrede gedragsregels. Dit maakt het lastiger om samen een veilig en ordelijk leerklimaat te creëren. Zonder gedeelde regels kun je immers ook niets handhaven als team.

Uit onderzoek blijkt dat 45% van de VO-docenten vindt dat hun klassenmanagement bemoeilijkt wordt door het ontbreken of niet-handhaven van duidelijke, schoolbrede gedragsregels voor leerlingen. Of de regels ontbreken, onbekend zijn bij docenten of niet uitgedragen worden door het management, wordt niet duidelijk. Wel lijkt het zinvol om te onderzoeken hoe dit probleem aangepakt kan worden.

6. Samen werken aan een veilig en ordelijk leerklimaat!

Laten we elkaar in de dagelijkse onderwijspraktijk helpen met orde- en gedragsproblemen wanneer we deze zien of horen. Creëer een schoolcultuur waarbinnen hulp gegeven en ontvangen kan worden, en leg een basis van schoolbrede regels. Zo kunnen zowel leraren als leerlingen leren in een veilig en ordelijk leerklimaat.

Dankzij de onderzoeksresultaten van Teacher Tapp en alle docenten die dagelijks reageerden op de vragen, was het mogelijk om dit artikel te scrhijven. Voor meer resultaten, leestips of om zelf mee te doen aan het onderzoek, download de app via nl.teachertapp.com. Je vindt hem ook in de appstore door te zoeken op Teacher Tapp.

7. Ontdek meer over orde houden en klassenmanagement

Wil je meer leren over effectief klassenmanagement en orde houden? Bekijk onderstaande artikelen, waarin verschillende modellen, technieken en inzichten uitgebreid worden besproken. Klik op de titels om direct naar het artikel te gaan:

1. De 5/6 rollen van de leraar en de piramide van docentvaardigheden van Slooter
   Hoe topdocenten zich ontwikkelen aan de hand van concreet gedrag.
2. De Roos van Leary
   Een praktisch model voor het begrijpen en beïnvloeden van interacties in de klas.
3. Gouden weken activiteiten
   Hoe effectieve klassenmanagers hun jaar starten.
4. Zeven vaardigheden voor effectief klassenmanagement van Kounin
   Beheers de vaardigheden die bijdragen aan een ordelijke klas.
5. Het pygmalion-effect van Rosenthal en Jacobson
   De kracht van verwachtingen in het onderwijs.
6. PBS: Positive Behavior Support
   Ondersteun positief gedrag en creëer een veilige leeromgeving.
7. Interventiemethode 4G of 5G-schema
   Effectief omgaan met gedrag in de klas.
8. De zes ordeverstorende eigenschappen in een klaslokaal van Doyle
   Herken en voorkom deze verstorende elementen.
9. Individuele aansprakelijkheid
   Leer hoe je leerlingen verantwoordelijk maakt voor hun gedrag.
10. Het volledige instructiemodel en WHHTUK-vragen
    Structuur en duidelijkheid in je lessen.
11. Groepsfases van Tuckman
    Begrijp hoe groepen zich ontwikkelen en hoe je daarop inspeelt.
12. De regels in de klas bewaken: het tien-stappenplan van Bennett
    Voorkom chaos en houd regels effectief in stand.
13. De escalatieladder van Glasl
    Leer conflicten te beheersen en escalatie te voorkomen.
14. De vijf conflicthanteringsstijlen van Thomas & Kilmann
    Kies de juiste aanpak bij conflicten in de klas.
15. De Managerial Grid van Blake en Mouton
    Ontdek hoe leiderschapsstijlen invloed hebben op klassenmanagement.

Klik op een van de links om direct naar het artikel te gaan en je kennis over orde houden en klassenmanagement te vergroten!

‘Heb je vanuit je expertise of ervaring aanvullingen of kritiek op het artikel? Deze input is altijd welkom! Stuur dan een mail naar support@eenmeesterinleren.nl, zodat we informatie toe kunnen voegen of de fout kunnen herstellen!‘