LOB in het Onderwijs: Begeleid je leerlingen naar een Betekenisvolle Toekomst!
Auteur: Marinka Kuijpers & Basten Berg
Gepubliceerd: 30 januari 2025
‘Heb je een foutje gevonden of mis je informatie? Stuur dan een mail naar bastenberg@eenmeesterinleren.nl en help zo mee om het onderwijs te verbeteren.‘
Inhoudsopgave
- Wat is Loopbaanoriëntatie en -begeleiding (LOB) in het onderwijs?
- Waarom zijn loopbaancompetenties belangrijk voor leerlingen?
- Wat zijn de vijf loopbaancompetenties?
- Hoe ontwikkel je loopbaancompetenties in het onderwijs?
- Wat zijn effectieve methoden voor werkexploratie?
- De rol van netwerken in de loopbaanontwikkeling van leerlingen
- Hoe kunnen docenten LOB-gesprekken effectief voeren?
- Hoe motivatie en positieve psychologie bijdragen aan loopbaanontwikkeling
- Wat is het verschil tussen LOB en LLO?
- Inspirerende voorbeelden van LOB in de praktijk
Welkom op het platform eenmeesterinleren.nl. Een plek voor leraren, andere onderwijsprofessionals en iedereen die geïnteresseerd is in loopbaanontwikkeling- en begeleiding (LOB) en de vijf loopbaancompetenties van Kuijpers.
1. Wat is Loopbaanoriëntatie en -begeleiding (LOB) in het onderwijs?
In een wereld waar een baan voor het leven allang niet meer vanzelfsprekend is, speelt Loopbaanoriëntatie en -begeleiding (LOB) een steeds prominentere rol in het onderwijs. Het idee van een voorspelbare loopbaan met vaste promoties en een levenslang dienstverband maakt plaats voor een dynamische arbeidsmarkt. Hierin zijn flexibiliteit, een leven lang ontwikkelen en zelfregie de sleutelwoorden (Arthur & Rousseau, 1996).
LOB helpt leerlingen om hun talenten, ambities en interesses te ontdekken en deze te koppelen aan de mogelijkheden die de arbeidsmarkt biedt. Dit maakt hen beter voorbereid op een toekomst waarin zij niet alleen banen vinden, maar ook hun werk betekenisvol kunnen invullen (Kuijpers, Semeijn, & Van der Heijden, 2019).
‘Deze video is gewoon vrij te gebruiken! Link wel even naar https://eenmeesterinleren.nl/lob-loopbaanontwikkeling-begeleiding/‘
2. Waarom zijn loopbaancompetenties belangrijk voor leerlingen?
Om succesvol te navigeren in een complexe arbeidsmarkt hebben leerlingen meer nodig dan diploma’s alleen. Ze moeten leren omgaan met veranderingen, keuzes maken die passen bij hun persoonlijke waarden en zichzelf continu blijven ontwikkelen. Hier komen loopbaancompetenties in beeld (Greenhaus, Callanona, & Godschalk, 2010).
Deze competenties stellen leerlingen in staat om na te denken over wat zij belangrijk vinden in werk (motievenreflectie), inzicht te krijgen in hun eigen kwaliteiten (kwaliteitenreflectie) en de arbeidsmarkt te verkennen (werkexploratie). Bovendien leren zij hoe zij hun loopbaan kunnen sturen en hoe ze netwerken kunnen inzetten om kansen te creëren (Kuijpers, 2003).
3. Wat zijn de vijf loopbaancompetenties?
Marinka Kuijpers ontwikkelde binnen de loopbaangroep een model met vijf specifieke competenties waar een moderne loopbaan om vraagt. De loopbaancompetenties helpen leerlingen om zowel hun persoonlijke als professionele ontwikkeling te sturen (Kuijpers, 2003):
- Motievenreflectie
Leerlingen ontdekken wat voor hen écht belangrijk is in een loopbaan. Door te reflecteren op ervaringen zoals succes of teleurstelling, leren ze wat werk voor hen betekent en hoe het aansluit bij hun waarden. - Kwaliteitenreflectie
Het ontdekken van sterke punten op basis van ervaringen en hoe je deze kunt inzetten om je doelen te bereiken. Door feedback te vragen of zelfevaluatie te doen, krijgen leerlingen inzicht in hun vaardigheden en mogelijkheden. - Werkexploratie
Het verkennen van beroepen, werkomgevingen en de bijbehorende eisen helpt leerlingen te ontdekken wat bij hen past. Dit kan door gesprekken, stages of het onderzoeken van sectoren die ze interessant vinden. - Loopbaansturing
Zelf regie nemen over je toekomst is cruciaal. Dit betekent dat leerlingen doelen voor zichzelf leren stellen de ze willen bereiken, te onderhandelen, keuzes temaken en acties te ondernemen die bijdragen aan hun doelen. - Netwerken
Het opbouwen en onderhouden van relaties met mensen in het werkveld helpt leerlingen bij het ontdekken van kansen en het versterken van hun professionele positie.
Door deze activiteiten structureel aan te bieden, worden loopbaancompetenties een vanzelfsprekend onderdeel van het onderwijs (Kuijpers, Meijers, & Gundy, 2011).

4. Hoe ontwikkel je loopbaancompetentdies in het onderwijs?
Het ontwikkelen van loopbaancompetenties vraagt om een integrale aanpak. Scholen kunnen leerlingen ondersteunen door:
- LOB-gesprekken te voeren waarin leerlingen hun ambities en kwaliteiten bespreken.
- Praktijkverhalen en praktijkervaringen aan te bieden, zoals stages, bedrijfsbezoeken of meeloopdagen.
- Het stellen van loopbaandoelen en reflectieopdrachten te integreren in het curriculum om leerlingen na te laten denken over hun keuzes en leerervaringen.
- leerlingen keuzes laten maken in hun leren
- Het aanbieden van trainingen in netwerken en communicatievaardigheden.
Door deze activiteiten structureel aan te bieden, worden loopbaancompetenties een vanzelfsprekend onderdeel van het onderwijs.
5. Wat zijn effectieve methoden voor werkexploratie?
Werkexploratie kan op verschillende manieren worden vormgegeven. Hier zijn enkele effectieve methoden:
- Job shadowing: leerlingen lopen mee met een professional om een realistisch beeld te krijgen van een beroep.
- Arbeidsmarktoriëntatie: onderzoeken welke beroepen aansluiten bij hun interesses en vaardigheden via beroepskeuzetests of gesprekken met vakmensen.
- Projectmatig werken: opdrachten uitvoeren die zijn gericht op echte werksituaties.
6. De rol van netwerken in de loopbaanontwikkeling van leerlingen
Netwerken kan voelen als iets voor gevorderde professionals, maar het is ook essentieel voor leerlingen. Door contacten te leggen met bijvoorbeeld mentoren, alumni of ouders in verschillende beroepsgroepen, krijgen zij inzicht in kansen en uitdagingen. Het leren stellen van vragen en interesse tonen in anderen zijn hierbij waardevolle vaardigheden (Kuijpers, 2003).
7. Hoe kunnen docenten LOB-gesprekken effectief voeren?
LOB-gesprekken zijn een krachtig middel om leerlingen inzicht te geven in hun mogelijkheden en ambities. Docenten kunnen deze gesprekken effectiever maken door:
- Actief te luisteren en open vragen te stellen.
- Feedforward te geven die leerlingen aanmoedigt om zelf oplossingen en loopbaanacties te bedenken.
- Gebruik te maken van reflectietools zoals portfolio’s of checklists.
- Ervaringen gebruiken om met leerlingen hun motieven en kwaliteiten te ontdekken
- Stimuleren om te onderzoeken, acties te nemen en contacten te leggen
- Durf, doorzettingsvermogen en nieuwsgierigheid te bespreken
8. Hoe motivatie en positieve psychologie bijdragen aan loopbaanontwikkeling
Motivatie speelt een centrale rol in het ontwikkelen van loopbaancompetenties. Volgens de Self-Determination Theory van Ryan en Deci (2002) worden mensen gedreven door drie fundamentele behoeften: autonomie, competentie en verbondenheid. Wanneer leerlingen werken aan loopbaancompetenties zoals kwaliteitenreflectie en loopbaansturing, ervaren zij meer controle over hun leerproces en toekomst. Dit gevoel van autonomie stimuleert intrinsieke motivatie, wat leidt tot meer betrokkenheid en succes.
Daarnaast draagt de positieve psychologie, zoals beschreven door Seligman en Csikszentmihalyi (2000), bij aan een optimistisch perspectief op loopbaanontwikkeling. Door te focussen op persoonlijke sterke punten en succeservaringen, bouwen leerlingen vertrouwen op in hun eigen kunnen. Het ontdekken en inzetten van deze kwaliteiten helpt niet alleen bij het stellen van loopbaandoelen, maar vergroot ook het gevoel van zingeving en tevredenheid in hun keuzes.
9. Wat is het verschil tussen LOB en LLO?
LOB kan worden gebruikt om een goede keuze te maken voor een vervolgopleiding, maar is ook de eerste stap om jongeren voor te bereiden op een leven lang ontwikkelen.
LOB richt zich voornamelijk op het ondersteunen van leerlingen bij het ontdekken van hun kwaliteiten, interesses en toekomstmogelijkheden tijdens hun schooltijd. Het doel is hen voor te bereiden op een succesvolle en zinvolle loopbaanstart. LLO is gericht op blijvende persoonlijke en professionele ontwikkeling gedurende het hele leven (Hirschi & Freund, 2014).
LLO omvat niet alleen de schoolperiode, maar ook het verder ontwikkelen van vaardigheden en kennis in het werkende leven. Waar LOB vooral de basis legt, helpt LLO individuen om flexibel te blijven en zich aan te passen aan een voortdurend veranderende arbeidsmarkt vanuit hun eigen motieven. Samen vormen ze een essentieel duo in een toekomstgericht onderwijs- en loopbaanbeleid.
10. Inspirerende voorbeelden van LOB in de praktijk
Het integreren van LOB in het onderwijs kan op veel creatieve en praktische manieren gebeuren, waarbij leerlingen actief worden betrokken bij hun eigen loopbaanontwikkeling. Hier zijn enkele inspirerende voorbeelden:
- LOB in de klas
Tijdens de lessen kunnen docenten over werk vertellen, complimenten geven en leerlingen uitdagen om iets uit te proberen waarvan ze over zichzelf en de wereld van werk kunnen leren - Loopbaangesprekken individueel en/of in groepjes
Gesprekken om terug te kijken op ervaringen om een zelfbeeld te vormen en vandaaruit vooruit te kijken naar een stap die leerlingen op korte termijn kunnen zetten, ondersteunt hen bij het zelfsturend te leren zijn. - AI inzetten voor LOB
AI kan opdrachten genereren op basis van leerdoelen die leerlingen zelf stellen. AI kan een verslag maken aan de hand van input van leerlingen over hun ervaringen (in de klas en op stage), die ze vervolgens met anderen kunnen bespreken. - Loopbaanweken
Scholen organiseren een speciale week waarin leerlingen in contact komen met diverse beroepen en bedrijven. Gastsprekers uit verschillende sectoren geven workshops en presentaties, en leerlingen bezoeken werkplekken om een realistisch beeld te krijgen van de beroepspraktijk. Dit biedt niet alleen inspiratie, maar ook praktische inzichten in de dagelijkse werkzaamheden binnen een beroep. - LOB-portfolio’s
Leerlingen houden gedurende hun schoolloopbaan een portfolio bij waarin ze hun interesses, vaardigheden en doelen vastleggen. Dit portfolio groeit met hen mee en bevat opdrachten, reflectieverslagen en resultaten van beroepsoriëntatieactiviteiten. Het biedt een overzichtelijk hulpmiddel voor loopbaangesprekken en ondersteunt de zelfreflectie. - Stages en meeloopdagen
Het aanbieden van stages, hoe kort ook, is een krachtig middel om leerlingen werkervaring te laten opdoen en hun professionele netwerk te laten groeien. Meeloopdagen, waarbij leerlingen professionals schaduwen in hun werk, geven een waardevol kijkje achter de schermen van een beroep. - Beroepsgerichte projecten
In samenwerking met bedrijven en organisaties werken leerlingen aan echte opdrachten, zoals het ontwerpen van een product of het oplossen van een probleem. Dit leert hen niet alleen hoe de praktijk werkt, maar biedt ook een kans om hun vaardigheden en kwaliteiten in te zetten en verder te ontwikkelen. - Alumni-netwerken
Scholen nodigen oud-leerlingen uit om te vertellen over hun loopbaanervaringen en hoe zij keuzes hebben gemaakt. Alumni fungeren als rolmodellen en kunnen vragen beantwoorden die leerlingen helpen bij hun eigen loopbaanoriëntatie. - Interdisciplinaire samenwerking
Scholen combineren LOB met vakoverstijgende thema’s, zoals duurzaamheid of technologie. Leerlingen ontdekken zo hoe brede maatschappelijke thema’s invloed hebben op hun toekomstige werkveld en krijgen een beter beeld van hoe hun interesses passen binnen een groter geheel. - Digitale tools en simulaties
Het gebruik van digitale tools, zoals beroepskeuzetests en VR-simulaties, maakt LOB interactief en toegankelijk. Met simulaties kunnen leerlingen bijvoorbeeld ervaren hoe het is om in een specifieke werkomgeving te zijn, wat hen helpt bij het maken van bewustere keuzes. Het gesprek over de uitkomsten en ervaringen blijft belangrijk.
Door LOB op deze manieren in te zetten, worden leerlingen gestimuleerd om actief na te denken over hun toekomst en krijgen ze praktische tools in handen om hun loopbaan zelfstandig te sturen. Dit maakt LOB niet alleen relevant, maar ook inspirerend en betekenisvol voor zowel leerlingen als docenten.
Bronnen:
- Arthur, M. B., & Rousseau, D. M. (1996). The Boundaryless Career. New York/Oxford: Oxford University Press.
- Greenhaus, J. H., Callanan, G. A., & Godschalk, V. M. (2010). Career Management (4th edition). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
- Kuijpers, M. A. C. T. (2003). Loopbaanontwikkeling. Onderzoek naar ‘competenties’ (Proefschrift). Enschede: Twente University Press.
- Kuijpers, M., Semeijn, J., & Van der Heijden, B. (2019). Loopbaanontwikkeling en -begeleiding: Werkboek voor een leven lang ontwikkelen. Amsterdam: Boom Uitgevers.
- Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2002). Overview of Self-Determination Theory: An Organismic-Dialectical Perspective. In E. L. Deci & R. M. Ryan (Eds.), Handbook of Self-Determination Research (pp. 3-33). Rochester, NY: University of Rochester Press.
Seligman, M. E. P., & Csikszentmihalyi, M. (2000). Positive Psychology: An Introduction. American Psychologist, 55(1), 5-14.
8. Titel
- LINK, TITEL en FOO menu
- LINKS 2x extern Xx intern
- Link onder video en afbeeldingen
- Meta TAGG AFBeeldingen
- Meta TITLE en Meta DESCRIPTION

Op zoek naar praktische kennis over onderwijs en
een betrokken groep collega’s om samen mee te leren?
“Al je vragen over onderwijs, leren en lesgeven snel en op een pek beantwoord door
collega’s en andere experts”
‘Heb je vanuit je expertise of ervaring aanvullingen of kritiek op het artikel? Deze input is altijd welkom! Stuur dan een mail naar support@eenmeesterinleren.nl, zodat we informatie toe kunnen voegen of de fout kunnen herstellen!‘