Meervoudige intelligentietheorie van Gardner & Hatch – Intelligentie en leren Deel 4

In deze video ga ik eerst kort in op de kritiek op het model van meervoudige intelligentie, omdat de theorie vaak verkeerd geïnterpreteerd wordt. Haak niet af vanwege het wat wetenschappelijke karakter van de start van deze video, want daarna zal ik ingaan op welke claims Gardner en zijn model dan wel maken en ook een aantal praktische implicaties geven voor in jouw onderwijspraktijk.

Gardner ziet intelligentie als een meervoudig construct. Volgens Gardner heeft elke leerling een uniek intelligentieprofiel waarin verschillende soorten intelligenties in meer of mindere mate ontwikkeld zijn. In zijn meervoudige intelligentietheorie worden acht intelligenties onderscheiden:    

Gardner is van mening dat deze intelligenties afzonderlijk van elkaar gemeten kunnen worden en worden in de gangbare intelligentietesten slechts enkele, van deze intelligenties gemeten, namelijk de logisch-mathematische en linguïstische intelligentie. Dit laatste is tot op heden echter onjuist. Wanneer er door middel van de statistische testen gecorrigeerd wordt voor intelligentie in de vorm van IQ en persoonlijkheid in de vorm van de big five, houden de acht intelligenties van Gardner geen voorspellende waarde meer over. Bekijk voor meer informatie ook de video over de big five. In het artikel ‘Multiple intelligences go to school’ van Gardner en Hatch uit 1989 schrijven zij hier zelf over dat wanneer vervolgonderzoek de meervoudige intelligentietheorie niet onderscheidt van IQ, de meervoudige intelligentietheorie dan vernieuwd of herzien moet worden.

Op de meervoudige intelligentietheorie is dus gegronde kritiek. De theorie is echter wel geliefd en erg bekend geworden. Sommige leraren geven op basis van de theorie vorm aan differentiatie in hun lessen, bijvoorbeeld door leerlingen een keuze te geven in verwerkingsopdrachten die gebaseerd zijn op de verschillende intelligenties. Dit is niet verkeerd en kan om verschillende redenen bijdragen aan de lespraktijk. Het is echter wel goed om in het achterhoofd te houden dat nooit is aangetoond dat het rekening houden met verschillende intelligenties van Gardner, het onderwijs beter maakt of een positief effect heeft op leerresultaten van leerlingen.  Gardner weerlegt dit door te benoemen dat de theorie daar ook nooit voor bedoeld is. Gardner ziet zijn theorie zelf als middel om de doelen van onderwijs te bereiken en geeft aan dat zijn theorie niet bedoeld is als instructiemodel of ontwerpmodel voor lessenreeksen.

In het onderzoek van Gardner wordt gezegd dat wanneer de kritiek gegrond is. Het doel van de meervoudige inteligentie theorie, om persoonlijke krachten te ontdekken en deze als basis te gebruiken voor het betrekken van leerlingen en verhogen van leren, toch de moeite waard is ongeacht het wetenschappelijke lot van de theorie. In andere woorden als de wetenschappelijke onderbouwing ontbreekt is de focus op persoonlijke krachten en deze betrekken bij het leren toch zinvol.

Het inzetten van een ander denkkader in de onderwijspraktijk om gemotiveerde leerlingen en een hoger leerresultaat te bereiken, is mijns inzien danook een goed idee. Het is daarbij wel van belang de theorie niet als intelligentietheorie te benaderen. Wel kan de theorie en de verschillende intelligenties dan bijvoorbeeld gebruikt worden als handvat voor diversifiëring van onderwijsmateriaal en toetsing. 

In zijn theorie maakt Gardner dan ook twee andere claims over onderwijs: 

1. we moeten lesgeven en leren zo veel mogelijk af te stemmen op het individu. Omdat mensen verschillen is het suboptimaal om iedereen op dezelfde manier te onderwijzen en te toetsen. 
2. als het mogelijk is moeten belangrijke onderwerpen op verschillende manieren worden aangeboden. Neem bijvoorbeeld een film, boek of levensverhaal om een onderwerp zoals de tweede wereldoorlog aan te leren, en niet alleen de plenaire instructie van een docent.