Effectieve Leerstrategie – Retrieval practice – Leerprocessen Deel 5C

🏷️Titel:
Effectieve Leerstrategie – Retrieval practice – Leerprocessen Deel 5C

📋Koppeling met de generieke kennisbasis (GKB)
Domein A- De school als leeromgeving ➝ didactisch handelen van de docent
Subdomein A4 – Leer- en motivatieprocessen
Kernconcept A4.2 – Cognitieve leerstrategieën

🏁Wat komt er aan bod: Intro
De leerling die bij je komt en zegt: Maar mevrouw ik kan dit echt niet onthouden en ik heb al zo lang geleerd! Gewoon stampen is meestal een slecht advies. Toch kun je deze leerling eenvoudig verder helpen. Deze video gaat over de leerstrategie retrieval practice

🏁Wat komt er aan bod: Leeruitkomsten
Na het kijken van deze video weet je hoe de leerstrategie retrieval practice jouw leerlingen kan helpen in hun leerproces en hoe je deze kunt inzetten in jouw onderwijspraktijk.

🎞️(Optioneel) gaat het om een reeks?
Er zijn meerdere video’s in de reeks over leerprocessen. Vanwege de voorkennis raad je aan om eerst de video over Effectieve Leerstrategieën te bekijken voordat je deze video bekijkt maar zonder deze voorkennis gaat het in dit geval ook lukken.

💬 De uitleg:
Het kan enorm frustrerender zijn voor Leerlingen om te vergeten wat ze hebben geleerd. Helaas is dit vaak wel de realiteit. Gemiddeld wordt slechts een klein percentage van de stof die een leerling op school leert onthouden. Sommige onderzoeken stellen zelfs dat dit maar 20 tot 30% is. Er is echter een eenvoudige oplossing die leerlingen kan helpen om meer van de stof op school daadwerkelijk te onthouden. je raad het al.. retrieval practice!
Retrieval practice (of in het nederlands ophaal-oefening) is een zeer effectieve strategie om iets beter te onthouden. Het gaat over het actief terughalen (of ophalen) van informatie uit je geheugen, zoals bijvoorbeeld voor het uit je hoofd leren van tafels. Als het terughalen direct gebeurt, bijvoorbeeld na een les of na iets gelezen te hebben, heeft dit maar weinig effect. Het heeft veel meer effect als er een tijdje even duurt, wanneer het moeilijker is geworden om informatie terug te halen uit je brein. De moeite die je ervoor moet doen draagt eraan bij dat de informatie beter inslijt, langer beklijft en beter bruikbaar is in nieuwe situaties. Het ophalen van de informatie moet dus moeite kosten zodat je het onthoud. Retrieval practice is een zeer effectieve manier om informatie te leren en te onthouden. Het is aangetoond dat het de toetsscores verbetert.
Volgens cognitief onderzoek versterkt retrieval practice de neurale verbindingen die nodig zijn voor het langetermijngeheugen. Met andere woorden, wanneer leerlingen iets proberen te onthouden, helpen Retrieval practice ze in feite om sterkere herinneringen op te bouwen. Daarbij zorgt je het actief terughalen informatie uit je geheugen in de meeste gevallen ook nog voor spreiding in de momenten van oefenen. Hierdoor treedt ook de leerstrategie spaced practice in werking waardoor kennis nog beter onthouden wordt. Bekijk voor meer informatie over hoe dit precies werkt ook de video over spaced practice.

Retrieval practice vindt dus plaats wanneer leerlingen actief proberen zich iets te herinneren dat ze in het verleden hebben geleerd. In de lespractijk kan dit op veel verschillende manieren, denk bijvoorbeeld aan quizzen, flashcards en oefentoetsen. Er zijn een paar dingen om in gedachten te houden bij het gebruik van Retrieval practice in de klas. Ten eerste is het belangrijk om leerlingen de tijd te geven, de informatie zelf op te halen, voordat ze hints of aanwijzingen krijgen. Ten tweede is het vaak nuttig om meerdere oefenmomenten te bieden. Hierdoor worden de oefenmomenten gespreid in de tijd. Tot slot is het belangrijk flexibel te zijn in het aanbieden van de leertaken en deze zo nodig aan te passen op basis van de voortgang van leerlingen. Zo voorkom je dat leertaken te moeilijk of te makkelijk zijn. Iets herhalen dat een leerling al lang weet is namelijk saai. Iets bevragen dat een leerling echt niet weet is dan weer demotiverend. Je wil dus precies goed zitten met je leertaken.
In de literatuur kom je retrieval practice ook tegen als het testeffect, waarbij ‘test’ staat voor ‘toetsen’. Toetsen kunnen namelijk niet alleen worden ingezet om te meten of iemand iets heeft onthouden of begrepen, maar ook als instrument om leerstof beter te onthouden of begrijpen. Het effect van oefenen met toetsen, is veel groter dan wanneer je de leerstof keer op keer doorleest. Om een positief testeffect te bereiken, gelden er twee voorwaarden:
Als eerste: Het terughalen van de informatie moet uit het hoofd gebeuren, dus zonder boek, schrift of laptop. Dat geldt bijvoorbeeld waneer leerlingen een diagnostische toets doen om te oefenen.
En als tweede: Een antwoordenboekje of overzicht moet gesloten blijven. Als leerlingen het antwoord direct al opzoeken en dan denken ‘Dat wist ik wel’, zal het verhoogde leereffect er niet zijn.
Als je retrieval practice wil inzetten in je les, kan vooruit plannen handig zijn. Door van tevoren de tijd te nemen om de activiteiten in kaart te brengen, kun je ervoor zorgen dat elke activiteit is afgestemd op de specifieke leerdoelen die je voor ogen hebt. Vijf tips die je kunnen helpen bij het inzetten van Retrieval practice in de les zijn:

1. Begin met het identificeren van de vaardigheden of concepten die je de leerlingen wilt laten oefenen. Dit helpt bij het plannen en zorgt ervooor dat elke activiteit is afgestemd op de leerdoelen. Bekijk voor meer informatie ook de video’s over leerdoelen en taxonomieen.
2. Als duidelijk is wat de leerlingen moeten oefenen, brainstormt dan over verschillende activiteiten die je kunt gebruiken om de vaardigheden of begrip aan te leren. Leerlingen profiteren van een verscheidenheid aan ophaalactiviteiten. Een aantal voorbeelden van activeiteiten zijn:
   Laat de leerlingen opschrijven wat ze zich van een les herinneren. Dit kan individueel, in tweetallen of in kleine groepjes.
   Gebruik vraag-antwoordtools zoals flashcards of online quizzen.
   Laat de leerlingen sleutelbegrippen aan elkaar uitleggen.
   Laat de leerlingen een samenvatting maken van de belangrijkste concepten.
   Laat de leerlingen een mindmap maken van de belangrijkste concepten.
   Laat de leerlingen uit hun hoofd opschrijven wat ze weten en laat ze dit met elkaar vergelijken.
   Laat de deerlingen oefentoetsen en oefenvragen maken.
3. Als je eenmaal een lijst met mogelijke activiteiten hebt bepaal je in welke frequentie je de Retrieval practice wil gaan uitvoeren. Wil je ze structureel opnemen je in wekelijkse lesplannen of meer sporadiche inzetten?
4. Bedenk tot slot dan hoe de activiteiten er in de praktijk uitzien en bereidt een volledige instructie voor. En beantwoord de WWHHTUK vragen. Werken de leerlingen in tweetallen, kleine groepjes of individueel? Wat doet een leerling met een vraagn? Wordt de activiteit getimed? Wat doen leerlingen die klaar zijn? Bekijk voor meer informatie ook de video over volledige instructie.

Door de tijd te nemen om Retrieval practice van tevoren te plannen, kun je ervoor zorgen dat ze goed aansluiten bij de leerdoelen en voldoen aan de behoeften van de leerlingen. Retrieval practice is een van de redenen waarom het zinvol is om de les te beginnen met het ophalen van voorkennis en herhaal de stof wekelijks of maandelijks met je leerlingen.

🔚 Outro samenvatting:
Retrieval practice (of in het Nederlands ophaal-oefening) is een zeer effectieve strategie om iets beter te onthouden. Het gaat over het actief terughalen (ofwel ophalen) van informatie uit je geheugen. Als het terughalen direct gebeurt, na een les of na iets gelezen te hebben, heeft dit maar weinig effect. Het heeft meer effect als er een meer tijd tussen zit. Wanneer het moeilijker is geworden om informatie terug te halen uit je brein is het leer effect groter.
In de literatuur kom je retrieval practice ook tegen als het testeffect, waarbij ‘test’ staat voor ‘toetsen’. Toetsen kunnen niet alleen worden ingezet om te meten of iemand iets heeft onthouden of begrepen, maar juist ook als instrument om leerstof beter te onthouden of te begrijpen. Het effect van oefening met toetsen is vele malen groter dan wanneer je diezelfde leerstof keer op keer doorleest. De twee voorwaarden voor een positief testeffect zijn:

1. Het terughalen van de informatie moet uit het hoofd gebeuren. En
2. een antwoordenboekje of overzicht moet gesloten blijven.
   Als je retrieval practice wil inzetten in je les is vooruit plannen handig. Zorg ervoor dat elke activiteit is afgestemd op de specifieke leerdoelen die je voor ogen hebt. Hier zijn vier tips om je op weg te helpen:
3. Identificeren van de vaardigheden
4. Dan brainstormen over verschillende activiteiten
5. Bepaal de frequentie.
6. Bereid een volledige instructie voor.
   Het is, onder andere vanwege retrieval practice, zinvol om de les te beginnen met het ophalen van voorkennis. Herhaal de stof dus wekelijks of maandelijks met je leerlingen zodat je leerlingen meer onthouden.