Big 5 persoonlijkheidskenmerken – Hersenen en leren Deel 8

In welke omgeving presteren jouw leerlingen het best? Deze video gaat over de Big Five persoonlijkheidskenmerken.

Na het kijken van deze video ken je het ontstaan van theorie, de verschillende dimensies van de big five en heb je een idee hoe mensen zich gedragen bij verschillende scores op deze dimensie. Je weet ook kun je je een beeld vormen over hoe je jezelf en jouw leerlingen verder kunt helpen aan de hand van deze theorie. 

De reeks video’s over Hersenen en leren bestaat uit meer video’s. Om een helder onderscheid aan te brengen tussen de big 5 en inteligentie, is het de moeite waard om vooraf, of na het kijken, van deze video ook de video ‘Wat is intelligentie’ uit de reeks Intelligentie en leren te bekijken. Op de gratis community voor leraren vind je een handig overzicht van alle video’s geordend op thema. Je vind de community via de link in de beschrijving van deze video.

Mensen hebben verschillende temperamenten en verschillende talenten. Dit is waar de big 5 om de hoek komt kijken. De big 5 persoonlijkheids theorie is een theorie die de persoonlijkheid van individuen beschrijft aan de hand van vijf dimenties. Zo verschillen mensen en dus ook jouw leerlingen bijvoorbeeld op het kenmerk extraversie. Leerlingen die extravert zijn, zijn gemiddeld gezien beter in het geven van presentaties. De persoonlijkheidskenmerken worden soms verward met intelligentie omdat sommige van de kenmerken van grote invloed zijn op het presteren op school. Zoals extraversie bij het geven van een presentatie. Daarom is kennis van de Big Five belangrijk voor de onderwijspraktijk. Ook is deze kennis bruikbaar in de omgang met anderen, zoals collega’s of ouders van leerlingen. 

De Big Five ontstond halverwege de twintigste eeuw toen Amerikaanse onderzoekers keken naar de woorden die mensen gebruiken om elkaar te beschrijven. Het bleek dat als je deze woorden statistische analyseert, je vijf eigenschappen overhoudt. Deze vijf dimensies vormen de basis van de Big Five persoonlijkheidstheorie. De Big Five persoonlijkheidstheorie is dus gebaseerd op empirisch onderzoek. Ook in huidige onderzoeken komen de vijf kenmerken uit de Big Five steeds weer naar voren. Op dit moment word de big 5 beschouwd als een van de meest uitgebreide en betrouwbare persoonlijkheidstheorieën.

De Big 5 beschrijft vijf dimensies van persoonlijkheid ​​die onder te verdelen zijn in specifieke persoonlijkheidstrekken. Om de theorie uit te leggen, richten we ons op de vijf dimensies van persoonlijkheid die het model beschrijft. Deze dimensies kun je samenvatten in het acroniem OCEAN. OCEAN staat voor: Openness, Conscientiousness, Extraversion, Agreeableness en Neuroticism.

In het Nederlands noemen wij deze dimensies: Openheid voor ervaring, Zorgvuldigheid, Extraversie, Vriendelijkheid en Neuroticisme. Hier zie je het complete model in het engels. 

De afbeelding heeft vrij veel tekst waarvoor mijn excuus. Ik zal straks ingaan op de verschillende dimensies. Dus je hoeft niet direct alle onderdelen heel gedetaleerd te gaan lezen. Ik toon de afbeelding nu al voor het volledige overzicht. Het is van belang om te weten dat iedereen een score heeft op elk van de dimensies van persoonlijkheid. De verschillende scores op de dimenties geven een persoonlijkheidsprofiel van mensen. Mijn score is bijvoorbeeld bovengemiddeld op Openheid voor ervaring, hoog op Zorgvuldigheid, Extraversie en gemiddeld op Vriendelijkheid en Neuroticisme. 

Vaak wordt er een waardeoordeel aan de score op de dimensies verbonden. De ene score is dan goed of juist fout maar dit is niet juist. De scores zeggen iets over iemand zijn persoonlijkheid en het temperament dat daaruit voortkomt. Of dit goed of succesvol is, of juist niet, hangt af van het vermogen om deze persoonlijkheid af te stemmen op de omgeving waarin iemand zich bevindt. Denk bijvoorbeeld eens aan welke kenmerken van pas komen als je docent ben of leerling in een klaslokaal. Bedenk nu eens wat voor kenmerken van pas komen in een Thaise gevangeniscel. Je hebt dus een persoonlijkheid die in bepaalde situaties wellicht beter tot zijn recht komt. Daarbij is succes van persoonlijkheid is sterk afhankelijk van het vermogen dat iemand heeft zijn persoonlijkheid af te stemmen op zijn of haar omgeving. Door de bank genomen kun je wel stellen dat sommige persoonlijkheidsscores beter passen op de vraag van onze huidige maatschappij dan anderen en daarom succesvoller uitpakken. Over het algemeen passen gemiddelde scores vaak beter in de maatschappij dan extreme scores. Waarbij extreme scores ook extreme uitkomsten met zich mee brengen, zowel extreem positief als extreem negatief. Uiteindelijk is het voor ieder mens de kunst om een plek te vinden waarbij zijn of haar persoonlijkheid goed aansluit op de omgeving. Als je bijvoorbeeld erg extrovert bent, zal je het best tot je recht komen in een sociale omgeving omdat je graag omringd bent door mensen. Deze mensen worden dan ook ongelukkig van sociaal isolement. Wanneer je echter meer introvert bent, zul je liever veel tijd alleen doorbrengen en kom je het best tot je recht in een omgeving waarin je niet constant omgeven bent door groepen mensen. 

Laten we kijken hoe de verschillende dimensies van persoonlijkheid er uit zien en hoe je deze tegen kunt komen in de onderwijspraktijk.

Als eerste de dimensie openheid voor ervaringen. Deze dimensie gaat over het spectrum inventief/nieuwsgierig versus consistent/voorzichtig.
Openheid gaat over creativiteit en is sterk geassocieerd met intelligentie. Intelligente mensen, en dan bedoel ik cognitieve capiciteit van IQ of General intelligence, hebben vaak een hogere en creativiteit. Mensen met een hoge score op openheid staan er dan ook om bekend creatief en innovatief te zijn. Zij komen tijdens overleggen met nieuwe ideeën en zijn doorgaans enthousiast.

Leerlingen die hoog scoren op openheid voor ervaringen beleven veel plezier aan leren en trekken dus ook veel tijd uit om te leren.

De kans dat deze leerlingen voorzitter zijn van de leerlingenraad is ook groot.

Collega’s die hoog scoren op openheid zijn vaak betrokken bij initiatieven om onderwijs te verbeteren. Openheid gaat ook samen met empathie en de vaardigheid om communicatie goed af te stemmen op andere mensen, dus ook op leerlingen. Het zijn vaak gewaardeerde collega’s en ook leerlingen zijn positief over hen. 

Bij een lage score op openheid, heeft de persoon vaak een voorkeur voor routine, is meer praktisch ingesteld en minder flexibel en heeft vaker conservatieve waarden en normen. Deze mensen zijn vaak voorzichtiger en consistent in hun gedrag en werk. Zij houden van routine en zijn in staat om processen gedurende langere tijd goed uit te voeren zonder verveeld te raken. 

Als tweede de dimensie zorgvuldigheid deze dimensie gaat over het spectrum efficiënt/georganiseerd versus extravagant/onzorgvuldig. 

Zorgvuldigheid is de tweede beste voorspeller van schoolcijfers. Zorgvuldigheid komt na intelligentie, met een correlatie van 0,4. Een hoge score op zorgvuldigheid is dus een goede eigenschap als je goed wilt presteren op school of op je werk. Vooral als in rollen als manager of administratief medewerker komt dit erg goed van pas. Zorgvuldige mensen zijn ijverig, hardwerkend en netjes. IJver vereist het opofferen van het heden voor de toekomst. IJverige mensen zijn goed in het gebruiken van schema’s en het plannen van hun tijd. Als leraar raad ik mijn leerlingen en studenten dan ook aan om een plan van aanpak voor het vak te bedenken, met behulp van een agenda. Zorgvuldige leerlingen doen dit van nature. Vooruit plannen helpt om last-minute uit je hoofd leren en andere vormen van ineffectieve leerstrategieen te voorkomen. Zorgvuldige leerlingen gebruiken van nature effecteive leerstrategieen. Zij verdelen hun leermomenten, herhalen, onthouden en leggen zichzelf de stof uit. Kijk voor meer informatie hierover de video’s over effectieve Leerstrategieën: spaced practice, retrieval practice, Interleaving en self-explanation.

Iemand met een lage score op zorgvuldigheid gedraagt zich extravagant en onzorgvuldig. Zij nemen dinngen zoals ze komenen. Deze mensne hebben doorgaans een grotere kans op verslavingsgedrag, zoals roken of slechte eetgewoonten.

Als derde de dimensie extraversie dit gaat over het spectrum extravert/energiek versus eenzaam/gereserveerd.

Extraverte mensen zien de wereld als een plaats van sociale kansen en de introverte mensen zien de wereld als een plek om zich terug te trekken en hun tijd meer alleen door te brengen. Beiden zijn prima manieren om door het leven te gaan. Het blijkt dat beide zijnswijzen geldig zijn waarbij, zoals in het voorbeeld aan het begin al naar voren kwam, het de kunst is voor ieder mens om een plek te vinden waarbij zijn of haar persoonlijkheid goed aansluit op de omgeving. Dit geldt trouwens niet alleen voor de extraversie maar voor elk van de dimensies uit de Big Five. 

Mensen die scoren op extraversie staan bekend om hun energieke aanpak. Ze zijn altijd actief en positief ingesteld en brengen het team of de klas bij elkaar. Bij de klassenuitjes of teamuitjes zorgen zij ervoor dat niemand alleen staat en het zijn deze mensen die zich aan je voorstellen.

Het is geen wonder dat deze collega de begeleider is van nieuwe docenten binnen de school.

Mensen die introvert zijn, en dus lager scoren op extraversie dimensie, zullen zich eerder terugtrekken als ze een andere mening hebben dan de groep, en zullen in het eerste contact wat gereserveerder overkomen. Leerlingen die laag scoren werken goed aan individuele taken. Je zult zien dat zij hier dan ook in uitblinken. 

Als vierde de dimensie Vriendelijkheid dit gaat over het spectrum vriendelijk/meelevend versus kritisch/rationeel. 

Mensen die hoog scoren op vriendelijkheid zijn zelfopofferend, medelevend en beleefd. Deze mensen houden niet van conflicten en zorgen voor andere mensen. De kans is groot dat ze jouw zorgen voorrang geven boven die van zichzelf. Ze zijn niet-competitief maar samenwerkend. Vrouwen scoren, cross cultureel, hoger op deze dimensie dan mannen. Houd hierbij wel in je achterhooft dat Mannen en vrouwen ook binnen deze dimensie meer WEL op elkaar lijken dan NIET. Wanneer je naar het gemiddelde kijkt ligt de score van mannen wel iets lager. In een normale doorsnee van de samenleving merk je dit verschil dus bijna niet. Je ziet dit eigenlijk alleen in de uiteinden van de normaalverdeling. De procent mensen met de laagste score op deze schaal zijn bijna alleen maar mannen en de procent mensen met de hoogste score zijn vrouwen. Dit kan bijvoorbeeld het hoge percentage mannen in de gevangenis verklaren en het hoge percentage vrouwen dat kiest voor zorgberoepen. 

Wil je je hart luchten dan staan deze mensen altijd voor je klaar, zij zijn volledig te vertrouwen. Het gaat voor deze mensen om samen, ze zullen je nooit in een slecht daglicht zetten en ze zijn niet competitief. Leerlingen met een hoge score op vriendelijkheid kunnen, mits goed gepositioneerd, een essentiële rol spelen in conflictsituaties. 

Mensen met een lage score op vriendelijkheid zijn kritisch naar anderen. 

Vaak zijn het rationele denkers die competitief ingesteld zijn en zich richten op hun eigen belang.

Als vijfde en laatste de dimensie Neuroticism dit gaat over het spectrum neuroticisme gevoelig/nerveus versus veerkrachtig/zelfverzekerd.

Neuroticisme is de dimensie van negatieve emoties. Dus, op de vraag ben je angstig, scoren deze mensen relatief hoog evenals op de vraag ben je verdrietig. Mensen met een hoge score op neuroticisme maken zich sneller zorgen. Het spreekwoordelijke glas bij deze mensen is eerder half leeg dan halfvol. Tegelijkertijd zijn deze mensen gevoelig en sensitief. Als een leerling ontevreden is met een les of begeleiding van een leraar trekt deze zich dit aan. Mensen die laag scoren op neuroticisme hebben vaak van nature vertrouwen in hun eigen kwaliteiten. 

Vaak wordt gezegd dat een goed team wordt gekenmerkt door een diverse samenstelling van ‘persoonlijkheidskenmerken’, Nog belangrijker is dat de juiste persoonskenmerken op de juiste plek zitten. Een hele introverte HR medewerker of onzorgvuldige manager is vaak simpelweg geen goed idee. 

Als je inzicht hebt in je eigen persoonlijkheidskenmerken, kun je anticiperen op situaties die uitdagend voor jou zijn. Ook kun je bedenken welke omgeving het best aansluit bij je persoonlijkheid zodat je je thuis voelt en succesvol kunt zijn. Er zijn veel plekken online waar je een Big Five test kunt doen. Ze verschillen wel een in kwaliteit. Een korte versie kun je vinden op de website www.jobpersonality.com. Vaak is meer vragen overigens een teken van een betere test en dus ook een betere uitslag. 

Als je inzicht hebt in de persoonskenmerken van je leerlingen kun je anticiperen op welke situaties voor hen lastig zijn. Je kunt bijvoorbeeld het gedrag van een leerling in bepaalde groepen of tijdens bepaalde opdrachten beter begrijpen, ziet waarom de leerling lastig tot leren komt en kunt de leerling helpen om een plek te vinden waarbij zijn of haar persoonlijkheid goed aansluit op de omgeving.

Deze video ging over de big five persoonlijkheidskenmerken. Mensen hebben verschillende temperamenten en verschillende talenten. De persoonlijkheidskenmerken worden soms verward met intelligentie omdat sommige van de kenmerken van grote invloed zijn op het presteren op school. Daarom is kennis van de Big Five belangrijk voor jouw onderwijspraktijk. 

De Big five is halverwege de vorige eeuw ontstaan uit onderzoek waaruit de vijf belangrijkste persoonskenmerken naar voren kwamen. Op dit moment word de big 5 beschouwd als een van de meest uitgebreide en betrouwbare persoonlijkheidstheorieën.

De Big Five beschrijft vijf dimensies:

• Openheid voor ervaringen; deze dimensie gaat over het spectrum inventief/nieuwsgierig versus consistent/voorzichtig. 
• Zorgvuldigheid; deze dimensie gaat over het spectrum efficiënt/georganiseerd versus extravagant/onzorgvuldig. 
• Extraversie; dit gaat over het spectrum extravert/energiek versus eenzaam/gereserveerd.
• Vriendelijkheid; dit gaat over het spectrum vriendelijk/meelevend versus kritisch/rationeel. 
• En Neuroticism; dit gaat over het spectrum neuroticisme gevoelig/nerveus versus veerkrachtig/zelfverzekerd.

Als je inzicht hebt in jouw persoonlijkheidskenmerken en die van je leerlingen kun je beter anticiperen welke situaties waarschijnlijk uitdagend worden en welke omgeving het best aansluit bij je persoonlijkheid zodat je je comfortabel voelt en succesvol bent. Uiteindelijk is het voor ieder mens de kunst om een plek te vinden waarbij zijn of haar persoonlijkheid goed aansluit op de omgeving. Hier kun je jouw leerlingen ongetwijfeld een handje bij helpen.