Constructivisme – Zone van naaste ontwikkeling van Lev Vygosky (2 van 4)

Deze video gaat over de zone van naaste ontwikkeling van Lev Vygosky. Er zijn meerdere video’s over constructivisme. Zoals de video over assimilatie & accommodatie, de video over scaffolding en de video over constructivisme in de onderwijspraktijk. Ik raad je aan om de eerst de video over assimilatie en accommodatie te bekijken voordat je deze video kijkt.

Aan het einde van deze video weet je:

• Hoe model van de zone van naaste ontwikkeling werkt, 
• hoe leren tot stand komt binnen dit model en
• waarom deze theorie van belang is voor jou onderwijspraktijk.

Vygotsky is een psycholoog die veel onderzoek deed naar hoe kinderen leren. In zijn ontwikkelingstheorie staat centraal dat kinderen leren door handelen en samen activiteiten te ondernemen. Daarom wordt de theorie van Vygotsky ook wel handelingspsychologie genoemd. 

Vygotsky maakt onderscheid tussen lagere en hogere mentale processen ook wel denkprocessen genoemd. De lagere mentale processen maken impulsieve, basale gedragingen mogelijk. De hogere mentale processen komen tot stand door interactie. Hierbij wordt taal gebruikt als instrument en in gezamenlijkheid wordt kennis of begrip geconstrueerd. 

In het model van de zone van naaste ontwikkeling beschijft Vygotsky de rol van het onderwijs in het leerproces van kinderen. Het model kent drie verschillende zones van ontwikkeling zoals je in de afbeelding hiernaast kunt zien. De zones zijn: de zone van actuele ontwikkeling, de zone van naaste ontwikkeling en de frustratiezone.

In de zone van actuele ontwikkeling is de leerling zelf in staat de leertaak uit te voeren zonder enige vorm van hulp. Hier worden dan ook geen nieuwe dingen geleerd. Wel kunnen in deze zone vaardigheden getraind worden. 

Taken in deze fase kunnen verveling oproepen met ordeproblemen als gevolg.

In de zone van naaste ontwikkeling vindt het leren plaats. Leerlingen kunnen een leertaak wel maar hebben hulp van andere nodig. Dit kan een docent, een peer of iemand anders zijn zolang de interactie bijdraagt aan het ontwikkelen van kennis of begrip. Vygotsky noemt deze persoon de significant other.

In de frustratiezone zit alle kennis en vaardigheden die nog te complex is. Het gat tussen wat een leerling kan en weet en wat hij moet doen is te groot. Er wordt dan ook niet geleerd. Taken in de frustratiezone lijden vaak tot, je geloof het niet, frustratie  of ander ontwijkend gedrag met ordeverstoring tot gevolg. Let als docent goed op je of het ordeproblemen wel aan de juiste zone toewijst. Als jij als docent denkt dat een taak te moeilijk is maar hij is eigenlijk te makkelijk. Dan kan het zo zijn dat je een te makkelijke taak nog makkelijker maakt om het probleem op te lossen en werkt je interventie averechts. 

Het is van belang dat je jou onderwijspraktijk zo inricht dat alle leerlingen zich in de zone van naaste ontwikkeling bevinden. Om dat goed te doen is het belangrijk dat je als voortdurend inschatten waar je leerlingen zitten in het leerproces, zodat je de leerdoelen en leeractiviteiten daarop af kan stemmen. Dit voorkomt ordeproblemen door verveling of frustratie en bevorderd ook de motivatie. Bekijk voor meer informatie over Motivatie de video’s die hierover gaan. 

Als het lukt om leerlingen in de zone van naaste ontwikkeling te krijgen is er binnen deze zone nog de taak om leerlingen te begeleiden. De leerling voert de leertaak immers uit met hulp. Begeleiden in de zone ontwikkeling kan doormiddel van Scaffolding. Scaffolding is het bieden van hulp om het gat tussen wat een leerling al kan en nog niet te overbruggen. Het begrip wordt uitgebreider toegelicht in de video over scaffolding. Het is als docent van belang om leerling te begeleiden zodat zij de stap van de zone van naaste ontwikkeling naar de zone van actuele ontwikkeling kunnen maken en de taak zelfstandig kunnen uitvoeren. 

Deze video ging over de zone van naaste ontwikkeling van Lev Vygosky. Het model kent drie zones van ontwikkeling namelijk: de frustratiezone, de zone van naaste ontwikkeling en de zone van actuele ontwikkeling. Leren vindt plaats in de zone van naaste ontwikkeling doormiddel van interactie met een significant otter. Taal is hierbij belangrijk vanwege de interactie. 

Het is de verantwoordelijkheid van de docent om leertaken te ontwerpen die in de zone van naaste ontwikkeling zitten en om hierbij de juiste scaffolding te geven.