Toetsen met OPEN VRAGEN

Auteur: Basten Berg
Gepubliceerd: 29 december 2024
Redacteur: Gezocht
‘Wil je dit artikel redigeren? Dat kan! Heb je een foutje gevonden of mis je informatie? Stuur dan een mail naar bastenberg@eenmeesterinleren.nl en help zo mee om het onderwijs te verbeteren.‘

Inhoudsopgave

1. Wat zijn open vragen?
2. Wat is het doel van open vragen?
3. Wat zijn de voor- en nadelen van open vragen toetsen?
4. Hoe maak ik een open vragen toets?
5. De stappen van het toetsproces

Doe je zelf en je leerlingen plezier en formuleer eerst het antwoord en dan de vraag! Welkom op het platform eenmeesterinleren.nl. Een plek voor leraren, andere onderwijsprofessionals en iedereen die geïnteresseerd is in toetsen met een open vragen toets.

Na het lezen van dit artikel weet je waarvoor je de toetsvorm open vragen kunt gebruiken. Ken je de voordelen en nadelen ervan en ken je de regels voor het opstellen van een open vragen zodat je kunt beginnen met het ontwerpen van je eigen open vragen toets.

Vanuit mijn achtergrond als leraar biologie, onderwijskundige en lerarenopleider schrijf ik artikelen en maak ik video’s om fundamentele theorieën over onderwijs, leren en lesgeven begrijpelijk aan te bieden. Op de community voor leraren vind je een overzicht van alle uitgewerkte theorieën, geordend per thema en een groep collega’s om samen mee te leren.

1. Wat zijn open vragen toetsen?

Open vragen zijn vragen waarbij leerlingen het antwoord zelf moeten formuleren. Het antwoord kan verschillen van één woord tot een uiteenzetting van meerdere pagina’s. Er bestaan grofweg vier vormen van open vragen namelijk:

• Aanvulvragen; waarbij leerlingen een onvolledige zin, of berekening afmaken. Deze vragen kosten de leerling weinig tijd, respectievelijk 10 tot 20 seconden. 
• Korte-antwoord vragen; waarbij leerlingen gevraagd wordt naar een enkel woord, eenvoudige zin of berekening.. Deze vragen kosten ongeveer een minuut. 
• lange-antwoord vragen; waarbij gevraagd wordt naar een complexer antwoord en het gebruik van samenhangende zinnen. Deze vragen kosten al gauw vijf minuten. 
• betoog vragen; waarbij de leerlingen hun antwoorden moeten formuleren in een samenhangende tekst met verschillende tekstonderdelen zoals een inleiding, een hoofdtekst en een conclusie. Afhankelijk van de vraag zijn leerlingen hier zo’n 15, tot 60 minuten mee bezig. 

Ik behandel in dit artikel het doel, de voor- en nadelen en de toetsconstructie van open vragen. 

‘Deze video is gewoon vrij te gebruiken! Link wel even naar https://eenmeesterinleren.nl/toetsvorm-open-vragen/‘

2. Wat is het doel van open vragen toetsen?

Als eerst het doel; open vragen is een geschikte toetsvorm als je hogere cognitieve doelen wil toetsen. In de taxonomie van Bloom spreken we in dit geval dan over toepassen, analyseren, evalueren. In de onderwijspraktijk worden open vragen ook vaak gebruikt om de lagere cognitieve niveaus, onthouden en begrijpen te toetsen. De lagere cognitieve niveaus kunnen ook met open vragen getoetst worden, maar daarvoor is deze toetsvorm niet het meest geschikt. Ook voor het hoogste niveau creëren, geldt, dat er andere, meer geschikte, toetsvormen bestaan. 

3. Wat zijn de voor- en nadelen van open vragen toetsen?

Als tweede de voor- en nadelen; met open vragen is het beter mogelijk om leerdoelen te toetsen waarbij om creativiteit gevraagd wordt of wanneer het gaat om een groot kennisdomein dat getoetst moet worden. Creativiteit kun je bijvoorbeeld niet kwijt in een gesloten vraag en grote kennisdomeinen hebben te veel gesloten vragen nodig waardoor een gesloten vragen toets simpelweg te lang wordt. Met een open vragen toets kan dit wel. Een nadeel van het open vragen is dat je bij taalzwakke leerlingen niet met zekerheid kunt vaststellen of een onvoldoende resultaat veroorzaakt wordt door gebrek aan kennis of de slechte taalbeheersing. Daarnaast kost het beantwoorden van open vragen veel tijd van leerlingen. Waar een gesloten vraag een minuut kost, moet je voor een open vraag gemiddeld rekenen op een kwartier. De tijd die nodig is om te antwoorden hangt sterk samen met het soort open vraag. Een laatste nadeel is dat open vragen vrij tijdrovend zijn voor de leraar. Zowel het opstellen en het nakijken van open vragen kost de leraar relatief veel tijd. Vaak wordt gedacht dat het opstellen van open vragen sneller gaat dan dat van bijvoorbeeld multiplechoice vragen maar dat valt tegen, wanneer het opstellen goed en inclusief nakijkmodel gebeurt. 

4. Hoe maak ik een open vragen toets?

Als derde de Toetsontwikkeling van open vragen; een aantal regels die je aan kunt houden bij het maken van een toets met open vragen zijn: 

Stel eerst het antwoord op en daarna pas de vraag; veel van de onduidelijkheid in interpretatie zit in de vraag. Deze wordt deels weggenomen door de vraag te formuleren uit een antwoord.

Voeg waar nodig antwoord restricties aan de vraag toe; dit is een middel om de antwoorden gelijksoortig te houden. Je ontvangt dan niet van de ene leerling een te lang en van de andere leerling een te kort antwoord. Denk aan restricties zoals: geef je antwoord in 200 woorden, gebruik de begrippen XYZ in je antwoord en noem 3 redenen. 

Geef per vraag aan hoeveel punten er behaald kunnen worden; leerlingen kunnen daarmee inschatten welke vragen relevant zijn waardoor zij niet onnodig lang ploeteren op een minder relevante vraag. Train je leerlingen hier ook in. 

Pas vierogenprincipe toe: laat je vragen checken door collega’s om zo de vraag interpretatie eenduidig te krijgen. 

Maak de vraag zo op dat hij bestaat uit een informatief gedeelte en een vraag gedeelte; zoals in dit voorbeeld. Liesje wordt door haar vader met de auto naar school gebracht. Haar vader rijdt constant 80 km/u. 90 minuten nadat ze vertrokken zijn van huis is Liesje op school. Daarna rijdt haar vader nog een half uur naar zijn werk. 
Geef de volgende afstanden:
A de afstand van huis naar school
B de afstand van school naar werk

Hanteer concrete opdrachten; Geef een antwoordopdracht als vraag. Zoals de vraag leg uit waarom…………
De vraag: probeer eens uit te leggen waarom? Duidt op een poging terwijl het gaat om de uitleg. En de vraag: wordt het waterpeil hoger? zal een tot een ja of nee en niet tot een uitleg.

Gebruik begrijpelijke taal; op deze manier zorg je ervoor dat het cijfer van de leerlingen de beste representatie is van het niveau waarop zij de leerdoelen beheersen. Hiermee bedoel ik geen jip en janneke taal bedoeld, maar wel dat je zorgt dat leerlingen de vragen begrijpen en geen extra hinder ervaren tijdens hun toets door de taal die in de toets gebruikt wordt.

5. De stappen van het toetsproces

 Met dit artikel hoop ik je op weg te hebben geholpen in het proces van toetsen met gesloten vragen. Het kiezen van de juiste toetsvorm is een belangrijke stap om ervoor te zorgen dat jouw toets aansluit bij de leerdoelen en een valide meting oplevert. Voor meer informatie over verschillende toetsvormen kun je ook het artikel over het toetsproces stap 3 Toetsvorm kiezen en toetsontwikkeling lezen.

Zoals beschreven omvat het toetsproces meerdere stappen, van het bepalen van de functie tot het nakijken en rapporteren. Wil je meer weten over alle stappen in dit proces? Bekijk dan de bijbehordende artikelen:

• Stap 1: Bepalen van de functie van de toets: Summatief of Formatief
• Stap 2: Toetsdoelen en het opstellen van een Toetsmatrijs
• Stap 3: Toetsvorm kiezen en toetsontwikkeling
• Stap 4: Nakijken, normeren en rapporteren van een toets

‘Heb je vanuit je expertise of ervaring aanvullingen of kritiek op het artikel? Deze input is altijd welkom! Stuur dan een mail naar support@eenmeesterinleren.nl, zodat we informatie toe kunnen voegen of de fout kunnen herstellen!‘