Wat is Handelingsgericht Werken? Uitleg, Uitgangspunten en Verschil met OGW

Auteur: Basten Berg
Gepubliceerd: 6 december 2024
Redacteur: Gezocht
‘Wil je dit artikel redigeren? Dat kan! Heb je een foutje gevonden of mis je informatie? Stuur dan een mail naar bastenberg@eenmeesterinleren.nl en help zo mee om het onderwijs te verbeteren.‘

Inhoudsopgave

1. Wat is Handelingsgericht Werken (HGW)?
2. Wat zijn de uitgangspunten van Handelingsgericht Werken?
3. Wat is Opbrengstgericht Werken (OGW)?
4. Wat is het verschil tussen HGW en OGW?
5. Hoe effectief is Handelingsgericht Werken?
6. Meer weten over HGW en OGW?

Welkom op het platform eenmeesterinleren.nl. Een plek voor leraren, andere onderwijsprofessionals en iedereen die geïnteresseerd is in handelingsgericht werken en opbrengstgericht werken.

Handelingsgericht werken (HGW) en opbrengstgericht werken (OGW) zijn methoden die gericht zijn op het behalen van optimale leerresultaten voor leerlingen. Beide modellen hanteren een systematische, cyclische aanpak om leerdoelen te bereiken. In dit artikel bespreken we de uitgangspunten van HGW, de fasen van de werkwijze, en het verschil met OGW. Ook beantwoorden we veelgestelde vragen, zoals: Wat is HGW? en Hoe effectief is deze aanpak?

‘Deze video over HGW en OGW is gewoon vrij te gebruiken! Link wel even naar https://eenmeesterinleren.nl/hgw-en-ogw/‘

Vanuit mijn achtergrond als leraar biologie, onderwijskundige en lerarenopleider schrijf ik artikelen en maak ik video’s om fundamentele theorieën over onderwijs, leren en lesgeven begrijpelijk aan te bieden. Op de community voor leraren vind je een overzicht van alle uitgewerkte theorieën, geordend per thema en een groep collega’s om samen mee te leren.

1. Wat is Handelingsgericht Werken (HGW)?

Handelingsgericht werken (HGW) is een systematische en doelgerichte aanpak om onderwijs op maat te bieden. Deze methode richt zich primair op het in kaart brengen van de specifieke onderwijsbehoeften van leerlingen en het clusteren van vergelijkbare behoeften in een groepsplan. HGW helpt leerkrachten om hun lessen aan te passen aan de diversiteit binnen de klas, met als doel de leerresultaten van álle leerlingen te verbeteren.

De kern van HGW is een cyclus van vier fasen: waarnemen, begrijpen, plannen en uitvoeren.

• Fase 1 Waarnemen: Het waarnemen en bestaat uit twee sub fases. 1a. Evalueer van het groepsplan en verzamel leerlinggegevens in een groepsoverzicht. Dit kan bijvoorbeeld in de vorm van een datamuur. Bekijk voor meer informatie de video over het maken van een datamuur. 1b. Signaleer specifieke of extra onderwijsbehoefte, bij het behalen van de leerdoelen op basis van de leerlinggegevens.
• Fase 2 Begrijpen: Benoem de specifieke onderwijsbehoefte per gesignaleerde leerling. 
• Fase 3 plannen: het plannen en bestaat weer uit twee sub fases. 3a. Cluster leerlingen met vergelijkbare onderwijsbehoefte en 3b stel een groepsplan op of stel het bestaande groepsplan bij.
• Fase 4 uitvoeren: Voer de activiteiten in het groepsplan op systematische wijze uit en verzamel alvast data voor fase 1 van de volgende cyclus! 

Deze werkwijze zorgt voor een systematisch en herhaalbaar proces, waarbij leerkrachten voortdurend werken aan het verbeteren van het onderwijs.

2. Wat zijn de uitgangspunten van Handelingsgericht Werken?

Volgens Pameijer, Van Beukering en De Lange is HGW alleen effectief als de volgende zeven uitgangspunten in samenhang worden toegepast:

1. Systematische en transparante aanpak: Gebruik een stapsgewijze methode met duidelijke afspraken over de uitvoering.
2. Doelgericht handelen: Stel heldere doelen op en evalueer deze regelmatig, zowel voor leerresultaten als sociaal-emotionele ontwikkeling.
3. Constructieve samenwerking: Werk samen met leerlingen, ouders en collega’s om effectieve strategieën te ontwikkelen.
4. Focus op positieve aspecten: Benadruk de sterke punten van leerlingen en betrokkenen.
5. De rol van de leerkracht: Leerkrachten spelen een cruciale rol in het bieden van passend onderwijs.
6. Transacties in de onderwijsleersituatie: Besteed aandacht aan de interactie tussen leerlingen, leerkracht en de leeromgeving.
7. Onderwijsbehoeften centraal stellen: Identificeer en vervul de specifieke behoeften van elke leerling.

Door deze uitgangspunten te combineren, creëer je een krachtige leeromgeving waarin alle betrokkenen optimaal samenwerken.

3. Wat is Opbrengstgericht Werken (OGW)?

Opbrengstgericht werken (OGW) richt zich op het behalen van leerdoelen door te focussen op groepsresultaten. OGW start met een analyse van de prestaties van de hele groep en identificeert subgroepen op basis van prestaties, zoals:

• Basisgroep: Leerlingen die aan de gestelde doelen voldoen.
• Intensieve groep: Leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben.
• Verdiepende groep: Leerlingen die extra uitdaging nodig hebben.

Op basis van deze indeling wordt een groepsplan opgesteld, dat is gericht op effectief onderwijs voor de basisgroep, aangevuld met specifieke aanpassingen voor de andere groepen.

4. Wat is het verschil tussen HGW en OGW?

Hoewel HGW en OGW op elkaar lijken, verschillen ze in hun benadering:

• HGW: Start met de individuele onderwijsbehoeften van leerlingen en clustert deze in een groepsplan.
• OGW: Start met een analyse op groepsniveau en specificeert vervolgens aanpassingen voor subgroepen.

In de praktijk worden de methoden vaak door elkaar gebruikt. Leerkrachten wisselen af tussen een groepsgerichte en een individuele aanpak, afhankelijk van de situatie.

5. Hoe effectief is Handelingsgericht Werken?

Onderzoek toont aan dat HGW een positieve impact heeft op het onderwijs, mits het systematisch en volgens de zeven uitgangspunten wordt toegepast. Door de cyclische aanpak en focus op samenwerking worden leerproblemen sneller gesignaleerd en aangepakt. Dit leidt tot betere leerresultaten en een meer inclusieve leeromgeving.

Het succes van HGW hangt echter af van de consistentie waarmee de aanpak wordt uitgevoerd. De betrokkenheid van zowel de school, externe begeleiding als ouders is essentieel om het volledige potentieel van HGW te benutten.

6. Meer weten over HGW en OGW?

Handelingsgericht werken en opbrengstgericht werken zijn waardevolle methoden om het onderwijs te verbeteren. Door systematisch te werken en de leerdoelen van leerlingen centraal te stellen, kun je effectieve groepsplannen maken en betere leerresultaten behalen.

Lees ook onze artikelen over:

• Het opstellen van groepsplannen
• De rol van formatief toetsen in HGW en OGW
• Het maken van een datamuur

Start vandaag nog met HGW en OGW en ervaar de voordelen van deze systematische aanpak in jouw klas!

‘Heb je vanuit je expertise of ervaring aanvullingen of kritiek op het artikel? Deze input is altijd welkom! Stuur dan een mail naar support@eenmeesterinleren.nl, zodat we informatie toe kunnen voegen of de fout kunnen herstellen!‘