Scaffolding van Lev Vygotsky

Auteur: Basten Berg
Gepubliceerd: 27/november/2023
Redacteur: Gezocht
“Wil je dit artikel redigeren? Dat kan! Heb je een foutje gevonden of mis je informatie? Stuur dan een mail naar bastenberg@eenmeesterinleren.nl en help zo mee om het onderwijs te verbeteren.”

Inhoudsopgave

1. Wat is de betekenis van scaffolding?
2. Waarom scaffolding?
3. Wat is de taak van de leraar bij scaffolding?
4. Welke stappen heeft scaffolding?
5. Scaffolding in de onderwijspraktijk

Welkom op het platform eenmeesterinleren.nl. Een plek leraren, andere onderwijsprofessionals en iedereen die geïnteresseerd is in de werking van Scaffolding van Lev Vygotsky. Vanuit mijn achtergrond als biologie leraar, onderwijskundige en lerarenopleider schijf ik artikelen en maak ik video’s fundamentele theorieën over onderwijs, leren en lesgeven begrijpelijk aan te bieden. Op onze community voor leraren vind je een overzicht van alle uitgewerkte theorieën geordend per thema en een groep onderwijsprofessionals waar je je inhoudelijke vragen aan kunt stellen.

1. Wat is de betekenis van scaffolding?

Letterlijk vertaald betekent scaffold steiger. Daarom wordt scaffolding ook wel steigerleren genoemd. Eigenlijk is steiger wat ongelukkig gekozen omdat het niet gaat om een steiger maar het aanbieden van een hulpmiddel bij een taak.

“Deze afbeelding is gewoon vrij te gebruiken! Link wel even naar https://eenmeesterinleren.nl/scaffolding-van-lev-vygotsky/“

2. Waarom scaffolding?

Het model van ontwikkeling van Vygotsky is een model met drie zones van ontwikkeling, namelijk: de frustratiezone, de zone van naaste ontwikkeling en de zone van actuele ontwikkeling. Hier onder zie je die je het model grafische weergegeven. Leren vindt plaats in de zone van naaste ontwikkeling door middel van interactie met een significant other. Maar hoe krijg je leerlingen daar? Dit is waar Scaffolding om de hoek komt kijken. Met goede scafolds houd je je leerlingen in de zone van naaste ontwikkeling. In dit artikel ga ik dieper in op scaffolding voor meer informatie over de zones van naaste ontwikkeling is een apart artikel te vinden.

“Deze afbeelding is gewoon vrij te gebruiken! Link wel even naar https://eenmeesterinleren.nl/scaffolding-van-lev-vygotsky/“

Het is de verantwoordelijkheid van de docent om de onderwijspraktijk zo vorm te geven dat leerlingen in de zone van naaste ontwikkeling komen. Om dat goed te doen is het belangrijk dat je voortdurend inschat waar je leerlingen zitten in het leerproces, zodat je de leerdoelen en leeractiviteiten daarop af kan stemmen. Dit voorkomt ordeproblemen door verveling of frustratie en bevordert ook de motivatie. In de video’s over motivatie wordt hier dieper op ingegaan. 

Als het lukt om leerlingen in de zone van naaste ontwikkeling te krijgen is er binnen deze zone nog de taak om leerlingen te begeleiden. De leerling voert de leertaak immers uit met hulp. Begeleiden in de zone van de naaste ontwikkeling kan door middel van Scaffolding.

3. Wat is de taak van de leraar bij scaffolding?

De taak van jou als leraar bij scaffolding is al volgt: Biedt hulp die aansluit op het niveau van de leerling, bouw deze hulp langzaam af en draagt de verantwoordelijkheid voor het uitvoeren van de taak over aan de leerling. Tot het moment dat de leerling zich bevindt in de zone van actuele ontwikkeling en de taak zelfstandig kan uitvoeren.

“Deze afbeelding is gewoon vrij te gebruiken! Link wel even naar https://eenmeesterinleren.nl/scaffolding-van-lev-vygotsky/“

4. Welke stappen heeft scaffolding?

Het proces van scaffolding kent vier stappen:

1. De 1^e Stap is het diagnosticeren van het probleem. De leraar probeert door het stellen van vragen te achterhalen waarom een leerling vastloopt, of wat het probleem is waar de leerling tegenaan loopt. 
2. De 2^e Stap is het checken of deze diagnose klopt. De leraar doet dit door te herhalen of samen te vatten wat het probleem is. Op deze manier kan de leraar aansluiten bij het niveau van de leerling. 
3. In de 3^e Stap biedt de leraar hulp. Bijvoorbeeld door vragen te stellen of een uitleg te geven. Ook het geven van feedback of het aanbieden van een fysiek hulpmiddel zoals een telraam, agenda of werkblad kunnen een vormen van hulp bieden zijn. 
4. In de 4^e en laatste stap doet de leraar een begripscheck. Heeft de leerling de uitleg begrepen en is het probleem opgelost? De taak van de leraar is het, op basis van deze check, op en afbouwen van de scaffolding. Wanneer het begrip van de leerling toeneemt, wordt de hulp afgebouwd wordt. Blijkt de leerling het nog niet te begrijpen dan kunnen de stappen worden herhaald.

“Deze video is gewoon vrij te gebruiken! Link wel even naar https://eenmeesterinleren.nl/scaffolding-van-lev-vygotsky/“

5. Scaffolding in de onderwijspraktijk

Scaffolding, een kernaspect van Vygotsky’s theorie, speelt een cruciale rol in de praktische toepassing van de Zone van Naaste Ontwikkeling in het onderwijs. Het is een strategie waarbij leraren stapsgewijze ondersteuning bieden aan leerlingen, afgestemd op hun individuele leerbehoeften binnen de ZNO. In de klas betekent dit het identificeren van het punt waar een leerling zelfstandig kan presteren en waar ze hulp nodig hebben. Deze ondersteuning kan verschillende vormen aannemen: van het aanbieden van hints en het stellen van gerichte vragen tot het demonstreren van een vaardigheid of het geven van voorbeelden.

Het doel van scaffolding is om leerlingen geleidelijk naar meer zelfstandigheid te leiden. Dit begint met het verstrekken van aanzienlijke ondersteuning bij nieuwe of complexe taken. Naarmate de leerling zich ontwikkelt en meer vertrouwen krijgt, wordt deze ondersteuning geleidelijk verminderd. Dit proces bevordert niet alleen de ontwikkeling van zelfstandig leren, maar ondersteunt ook het kritische denken en probleemoplossende vaardigheden van leerlingen.

Een effectieve toepassing van scaffolding vereist dat leraren nauwkeurig de voortgang en het begrip van elke leerling volgen. Dit betekent het voortdurend aanpassen van de ondersteuningsniveaus, afhankelijk van de individuele leertrajecten. Het uiteindelijke doel is dat leerlingen taken en uitdagingen binnen de Zone van Actuele Ontwikkeling zelfstandig kunnen aanpakken, waarmee de theorie van Vygotsky in de praktijk wordt gebracht. Door de theorie in te zetten als handvat voor de onderwijspraktijk, kunnen we als leraren een rijke, ondersteunende en stimulerende leeromgeving creëren die zowel de individuele groei als de collectieve vooruitgang van onze leerlingen bevordert.

“Heb je vanuit je expertise of ervaring aanvullingen of kritiek op het artikel? Deze input is altijd welkom! Stuur dan een mail naar support@eenmeesterinleren.nl, zodat we informatie toe kunnen voegen of de fout kunnen herstellen!”