Oplossingsgerichte Gespreksvoering: De Sleutel tot Effectieve Communicatie in de Klas
Auteur: Basten Berg
Gepubliceerd: 21 september 2024
Redacteur: Gezocht
‘Wil je dit artikel redigeren? Dat kan! Heb je een foutje gevonden of mis je informatie? Stuur dan een mail naar support@eenmeesterinleren.nl en help zo mee om het onderwijs te verbeteren.‘
Inhoudsopgave
- Wat is oplossingsgericht communiceren?
- Wat zijn oplossingsgerichte gesprekstechnieken?
- Hoe werkt de oplossingsgerichte methodiek?
- Basisprincipes voor oplossingsgerichte gespreksvoering
- Hoe werkt oplossingsgericht coachen?
- Wat is het verschil tussen oplossingsgericht en motiverende gespreksvoering?
- Wat is de oplossingsgerichte mindset?
- Wat is de valkuil van oplossingsgerichte gespreksvoering?
Welkom op het platform eenmeesterinleren.nl. Een plek voor leraren, andere onderwijsprofessionals en iedereen die geïnteresseerd is in Oplossingsgerichte Gespreksvoering
Als leraar wil je jouw leerlingen op een positieve en doelgerichte manier begeleiden. Oplossingsgerichte gespreksvoering is een methode die je helpt om niet te focussen op problemen, maar juist op de oplossingen en sterke punten van je leerlingen. In dit artikel leer je alles over deze krachtige methode en hoe je het kunt inzetten in je dagelijkse praktijk.
Vanuit mijn achtergrond als leraar biologie, onderwijskundige en lerarenopleider schrijf ik artikelen en maak ik video’s om fundamentele theorieën over onderwijs, leren en lesgeven begrijpelijk aan te bieden. Op de community voor leraren vind je een overzicht van alle uitgewerkte theorieën, geordend per thema en een groep collega’s om samen mee te leren.
1. Wat is oplossingsgericht communiceren?
Oplossingsgericht communiceren gaat verder dan alleen het voeren van een gesprek; het is een houding waarbij je de ander helpt om te focussen op wat er bereikt kan worden (leraar24). Dit type communicatie is vooral gericht op het stellen van open vragen die de ander stimuleren om zelf na te denken over oplossingen. In de klas kan dit betekenen dat je vragen stelt als: “Wat zou je kunnen doen om deze situatie te verbeteren?” of “Hoe heb je eerder een vergelijkbaar probleem aangepakt?”
2. Wat zijn oplossingsgerichte gesprekstechnieken?
Oplossingsgerichte gesprekstechnieken richten zich op het onderzoeken van mogelijkheden in plaats van problemen. Het doel is om samen met de leerling te kijken naar wat er al goed gaat en hoe die sterke punten ingezet kunnen worden om vooruitgang te boeken. Enkele belangrijke technieken zijn:
- Oplossingsgerichte vragen: Stel vragen die leerlingen helpen om zich te concentreren op de oplossingen in plaats van problemen.
- Complimenteren: Geef erkenning voor wat goed gaat, zelfs de kleinste successen.
- De wondervraag: Stel een vraag om de leerling te helpen een toekomst voor zich te zien waarin het probleem is opgelost.
- Schaalvragen: Laat leerlingen reflecteren op hun voortgang en zelf bepalen welke stappen nodig zijn om verder te komen.
Deze technieken zijn effectief omdat ze leerlingen eigenaarschap geven over hun eigen leerproces.
3. Hoe werkt de oplossingsgerichte methodiek?
De oplossingsgerichte methodiek werkt in vier stappen:
- Doelen stellen: Wat wil de leerling bereiken?
- Wat werkt al?: Identificeer momenten waarop het probleem minder aanwezig is.
- Kleine stappen vooruit: Wat is de eerstvolgende kleine stap die de leerling kan nemen?
- Evalueren en complimenteren: Evalueer de voortgang. Geef en organiseer positieve feedback.
Het grote voordeel van deze methodiek is dat het proces laagdrempelig is en snel resultaat oplevert.
4. Basisprincipes voor oplossingsgerichte gespreksvoering
vragen staan aan de basis van oplossingsgerichte gespreksvoering. Voorbeelden hiervan zijn oplossingsgerichte vragen, wondervragen en schaalvragen. Ik leg ze hieronder een voor een uit.
Wat zijn oplossingsgerichte vragen?
Oplossingsgerichte vragen zijn vragen die leerlingen helpen om zich te concentreren op oplossingen in plaats van op problemen. Voorbeelden zijn:
- “Wat gaat er nu al goed?”
- “Hoe zou je merken dat het beter gaat?”
- “Wat zou je doen als je dit probleem niet meer had?”
Deze vragen helpen leerlingen om na te denken over hun eigen rol in het oplossen van uitdagingen en hoe ze hun sterke punten kunnen inzetten.
Wat is de wondervraag?
De wondervraag is een krachtige techniek binnen de oplossingsgerichte gespreksvoering. De vraag luidt: “Stel je voor dat er vannacht een wonder gebeurt en het probleem is opgelost. Hoe zou je dat merken?” Deze vraag helpt leerlingen om hun situatie vanuit een ander perspectief te bekijken en motiveert hen om na te denken over hoe een oplossing er voor hen uit zou zien.
Wat zijn schaalvragen?
Schaalvragen helpen leerlingen om hun voortgang visueel te maken. Een voorbeeld van een schaalvraag is: “Op een schaal van 0 tot 10, waar sta je nu met dit probleem?” Vervolgens vraag je: “Wat heb je nodig om van een 5 naar een 6 te komen?” Door deze vraag te stellen, help je de leerling om concrete stappen te formuleren richting verbetering.
Aandachtspunten oplossingsgerichte gespreksvoering
- Wanneer iets niet werkt, leer ervan en probeer een andere aanpak.
- Als iets goed gaat, bouw hierop voort en doe er meer van.
- Deel succesvolle methoden met anderen.
- Focus op de toekomst en mogelijkheden.
- Luister aandachtig, vat samen, en stel verdiepende vragen.
- Laat de leerling voelen dat je hem ziet en erkent.
- Wees oprecht nieuwsgierig naar hun ervaringen en perspectieven.
- Geef positieve feedback en complimenten.
- Stel vragen die denken in mogelijkheden en oplossingen stimuleren.
- Blijf open en oordeel niet.
- Vul niets in voor de leerling, laat hen zelf tot inzichten komen.
- Neem een onderzoekende houding aan: “Ik weet het ook niet, laten we samen ontdekken wat werkt.”
5. Hoe werkt oplossingsgericht coachen?
Oplossingsgericht coachen werkt door de focus te verleggen van het probleem naar de oplossing. In plaats van te analyseren waarom iets niet goed gaat, wordt er gekeken naar wat al wél werkt. Als leraar help je de leerling bij het identificeren van successen en bepaal je samen welke kleine stappen genomen kunnen worden om verder te komen.
Door oplossingsgericht te coachen, geef je leerlingen de regie over hun eigen leerproces en moedig je hen aan om vertrouwen te krijgen in hun eigen capaciteiten.
6. Wat is het verschil tussen oplossingsgericht en motiverende gespreksvoering?
Het verschil tussen oplossingsgerichte gespreksvoering en motiverende gespreksvoering zit vooral in de focus. Bij oplossingsgerichte gespreksvoering ligt de nadruk op het vinden van oplossingen en succeservaringen. Motiverende gespreksvoering richt zich meer op het vergroten van de motivatie en bereidheid tot verandering door de voor- en nadelen van een bepaalde situatie te verkennen. Lees voor meer informatie ook het artikel over ‘Motiverende gespreksvoering van William Miller en Stephen Rollnick‘.
7. Wat is de oplossingsgerichte mindset?
De oplossingsgerichte mindset draait om het denken in mogelijkheden in plaats van beperkingen. Dit betekent dat je, als leraar, niet kijkt naar wat er misgaat, maar vooral naar wat er goed gaat en hoe je dit kunt versterken. Je helpt leerlingen om hun eigen sterke punten te ontdekken en te gebruiken om hun doelen te bereiken. Dit versterkt ook de Growth-mindset van de leerlingen. Leerlingenmet een growth mindset zullen uitdaging benaderen als een kans om te leren, ongeacht de uitkomst. Voor meer informatie lees het artikel over ‘Growth Mindset en Fixed Mindset van Carol Dweck’.
8. Wat is de valkuil van oplossingsgerichte gespreksvoering?
De grootste valkuil van oplossingsgerichte gespreksvoering is dat het soms te snel kan gaan. Door de focus op oplossingen kan het zijn dat een leerling zich niet voldoende gehoord voelt in zijn probleem. Het is belangrijk om eerst ruimte te geven aan het verhaal van de leerling, zodat deze zich erkend voelt, voordat je naar oplossingen toe werkt. Let hierbij wel op dat je tijdens het luisteren naar de problemen niet aan de gang gaat met de analyse van het probleem. Dat staat haaks op de oplossingsgerichte aanpak. Luister en erken het probleem zodat de leerling zich gehoord en gekent voelt. Schakel daarna over naar de stappen van de oplossingsgerichte methodiek.
Op zoek naar praktische kennis over onderwijs en
een betrokken groep collega’s om samen mee te leren?
“Al je vragen over onderwijs, leren en lesgeven snel en op een pek beantwoord door
collega’s en andere experts”
‘Heb je vanuit je expertise of ervaring aanvullingen of kritiek op het artikel? Deze input is altijd welkom! Stuur dan een mail naar support@eenmeesterinleren.nl, zodat we informatie toe kunnen voegen of de fout kunnen herstellen!‘