De Morele ontwikkeling en waarden van Kohlberg
Auteur: Basten Berg
Gepubliceerd: 23/februari/2023
Redacteur: Gezocht
‘Wil je dit artikel redigeren? Dat kan! Heb je een foutje gevonden of mis je informatie? Stuur dan een mail naar bastenberg@eenmeesterinleren.nl en help zo mee om het onderwijs te verbeteren.‘
Inhoudsopgave
- Wat is de Morele Ontwikkeling?
- Wat zijn de Niveaus van Morele Ontwikkeling?
- Hoe is de morele ontwikkelingstheorie ontstaan?
- Wat zijn morele waarden?
- Het Belang de Morele ontwikkelingstheorie Theorie voor de onderwijspraktijk?
Welkom op het platform eenmeesterinleren.nl. Een plek leraren, andere onderwijsprofessionals en iedereen die geïnteresseerd is in Morele ontwikkelingstheorie van Lawrence Kohlberg. Vanuit mijn achtergrond als biologie leraar, onderwijskundige en lerarenopleider schijf ik artikelen en maak ik video’s fundamentele theorieën over onderwijs, leren en lesgeven begrijpelijk aan te bieden. Op de community voor leraren vind je een overzicht van alle uitgewerkte theorieën geordend per thema en een groep onderwijsprofessionals waar je je inhoudelijke vragen aan kunt stellen.
1. Wat is de Morele Ontwikkeling?
Kohlberg, die leefde van 1929 tot en met 1987, heeft de morele ontwikkeling van mensen onderzocht en hiervoor een theorie ontwikkeld. In dit Artikel leg ik uit wat de morele ontwikkeling volgens de theorie van Lorenz Kohlberg inhoudt, zodat je de fase kunt herkennen waar adolescenten zich in bevinden en dit kunt inzetten in de onderwijspraktijk.
Voor ik de theorie uitleg, leg ik je eerst uit wat morele ontwikkeling is. Wanneer je als persoon moreel ontwikkelt, ga je het verschil zien tussen goed en kwaad, en je leert hierin keuzes te maken. In je leven kom je profiel dilemma’s tegen waarin je juiste keuzes moet maken. Dit kunnen kleine dilemma’s zijn, zoals of je om 6 uur of om 7 uur opstaat, of je voor een rood stoplicht stopt, of wel of geen huiswerk maakt. Dit kunnen ook grote dilemma’s zijn, zoals of je je baan opzegt om belangrijk vrijwilligerswerk te doen, stopt met het eten van vlees voor het klimaat, of gaat naar de demonstraties van Black Lives Matter.
Om tot een besluit te komen, moet je moreel kunnen beoordelen. Je redeneringen zijn gebaseerd op een beoordeling van goed en kwaad. Bij een moreel dilemma moet je een keuze maken over wat goed en fout is in een bepaalde situatie. Je moet een morele redenatie opzetten om te bepalen hoe je zou handelen in het dilemma. Redeneren en oordelen is gepositioneerd in de prefrontale cortex van de hersenen, en dit deel van de hersenen is nog volop in ontwikkeling bij adolescenten. Dit maakt dat je soms ziet dat adolescenten nog niet goed kunnen besluiten wat goed en kwaad is en daardoor verkeerde keuzes maken, zoals spijbelen, iets stelen, of zelfs docenten pesten.
‘Deze video is gewoon vrij te gebruiken! Link wel even naar ‘https://eenmeesterinleren.nl/morele-ontwikkeling-van-kohlberg/‘
2. Wat zijn de Niveaus van Morele Ontwikkeling?
De theorie van Kohlberg bestaat uit drie niveaus: het preconventionele niveau, het conventionele niveau, en het postconventionele niveau. Kohlberg ging ervan uit dat deze niveaus in een vaste volgorde doorlopen worden, van niveau 1 via niveau 2 naar niveau 3. Het is goed je te realiseren dat niet iedereen elk niveau bereikt en dat de situatie kan verschillen vanuit welk niveau wordt geredeneerd of besloten omtrent een moreel dilemma. In de afbeelding zie je de niveaus met daarachter de dilemma’s. Ik behandel de niveaus hieronder één voor één
Preconventionele Niveau
Het eerste niveau is het preconventionele niveau, waar vaak peuters en kleuters zich bevinden. Ze kijken naar het mijden van straf of wat hen beter maakt. In het begin van dit niveau doe je wat een autoriteit, zoals bijvoorbeeld een vader, moeder, of leraar zegt. Je pakt bijvoorbeeld geen snoepje uit de trommel zolang vader of moeder in de buurt is, want dan krijg je straf. Later wordt ook het wederzijds voordeel gehanteerd: je doet iets voor een ander omdat die dan iets voor jou doet.
Conventionele niveau
Het tweede niveau is het conventionele niveau, waar basisschoolkinderen vaak op zitten. Toch zijn er ook heel veel jongeren en volwassenen die niet verder komen dan dit niveau of die bij dilemma’s naar dit niveau handelen. Op dit niveau is goed gedrag dat wat een ander plezier doet of dat wat een groep waar je bij hoort gewaardeerd wordt. Hierbij kijk je eerst naar anderen voordat je zelf een besluit neemt.
Postconventionele Niveau
Het derde niveau is redeneren op postconventionele niveau. Jongeren en volwassenen zitten vaak op dit niveau, maar het is lastiger dan de voorgaande twee niveaus. Daarom bereiken veel mensen dit niveau niet of handelen ze bij keuzes niet vanuit dit niveau. Op dit niveau wordt veel gevraagd van jou als persoon, omdat je zelf moet nadenken en een mening moet vormen vanuit eigen principes, normen, en waarden.
In het onderwijs is het belangrijk om leerlingen morele dilemma’s aan te bieden. Dit kan goed tijdens mentoruren, maar ook in andere vakken. Wanneer leerlingen spreken over morele dilemma’s, zoals appen op de fiets, ongeoorloofd vrij nemen om te protesteren voor het klimaat, of het opkomen voor iemand die gepest wordt, dan levert dit een belangrijke bijdrage aan de morele ontwikkeling van adolescenten. Ze kunnen daardoor betere keuzes maken in morele dilemma’s en deze ook goed onderbouwen.
3. Hoe is de morele ontwikkelingstheorie ontstaan?
Lawrence Kohlberg (1958) was het in principe eens met Piagets (1932) theorie over morele ontwikkeling, maar wilde zijn ideeën verder ontwikkelen.
Hij gebruikte Piagets techniek van het vertellen van verhalen om mensen verhalen te vertellen die morele dilemma’s bevatten. In elk geval presenteerde hij een keuze die overwogen moest worden, bijvoorbeeld tussen de rechten van een bepaalde autoriteit en de behoeften van een individu dat onrechtvaardig behandeld werd.
Na mensen verschillende morele dilemma’s voorgelegd te hebben, categoriseerde Kohlberg hun reacties in verschillende stadia van moreel redeneren.
Door gebruik te maken van de reacties van kinderen op een reeks morele dilemma’s, stelde Kohlberg vast dat de redenering achter de beslissing een grotere indicatie van morele ontwikkeling was dan het daadwerkelijke antwoord.
4. Wat zijn morele waarden?
Als onderwijskundigen benadrukken we het belang van het integreren van morele waarden in het onderwijsproces. Morele waarden, zoals eerlijkheid, verantwoordelijkheid, respect, en empathie, vormen de basis van een ethisch kompas dat leerlingen leidt in hun interacties met anderen en in de beslissingen die ze maken.
Het onderwijzen van morele waarden gaat niet alleen over het overbrengen van kennis, maar ook over het vormen van karakter en het bevorderen van een cultuur van ethisch denken en handelen. Door leerlingen bloot te stellen aan morele dilemma’s en hen te begeleiden in het reflectieproces, moedigen we hen aan om kritisch na te denken over hun eigen waarden en de impact van hun keuzes op zichzelf en anderen.
Dit proces ondersteunt niet alleen de persoonlijke ontwikkeling van de leerlingen, maar draagt ook bij aan het creëren van een samenleving waarin individuen handelen met integriteit en respect voor de diversiteit van morele overtuigingen. Het is van essentieel belang dat onderwijsinstellingen een omgeving creëren waarin morele waarden actief worden onderwezen, besproken, en geleefd, om zo leerlingen uit te rusten met de morele vaardigheden die nodig zijn om ethische leiders en verantwoordelijke burgers te worden.
5. Het Belang de Morele ontwikkelingstheorie Theorie voor de onderwijspraktijk.
Dit artikel ging over de morele ontwikkeling van adolescenten volgens de theorie van Kohlberg. Het belangrijkste punt is dat Kohlberg een theorie heeft opgesteld om de morele ontwikkeling van ons als mens te kunnen duiden. Kohlberg onderscheidt hierin drie niveaus: het preconventionele niveau, het conventionele niveau, en het postconventionele niveau. Deze theorie biedt een raamwerk om te begrijpen hoe mensen morele beslissingen nemen en hoe deze besluitvorming zich ontwikkelt over de tijd.
Door het inzicht in deze theorie kunnen we beter begrijpen waarom mensen op verschillende manieren reageren op morele dilemma’s en hoe we de morele ontwikkeling bij jongeren kunnen stimuleren. Het is van cruciaal belang dat opvoeders en begeleiders jongeren ondersteunen in hun morele ontwikkeling door hen te confronteren met diverse morele vraagstukken en hen te begeleiden in het reflecteren op hun eigen keuzes en de gevolgen daarvan. Dit helpt jongeren om zelfstandige, moreel bewuste beslissingen te nemen in een complexe wereld.
Een leven lang lesgeven doen docenten samen
Al je vragen over onderwijs, leren en lesgeven snel en op een pek beantwoord door
collega’s en andere experts.
‘Heb je vanuit je expertise of ervaring aanvullingen of kritiek op het artikel? Deze input is altijd welkom! Stuur dan een mail naar support@eenmeesterinleren.nl, zodat we informatie toe kunnen voegen of de fout kunnen herstellen!‘