Thomas-Kilmann model: Conflicten oplossen

Auteur: Basten Berg
Gepubliceerd: 22 december 2024
Redacteur: Gezocht
‘Wil je dit artikel redigeren? Dat kan! Heb je een foutje gevonden of mis je informatie? Stuur dan een mail naar bastenberg@eenmeesterinleren.nl en help zo mee om het onderwijs te verbeteren.‘

Inhoudsopgave

• Wat is het Thomas-Kilmann conflictmodel?
• Welke vijf conflictstijlen kent het Thomas-Kilmann model?
  • Wat is de conflictstijl ‘doordrukken’?
  • Wat is de conflictstijl ’toegeven’?
  • Wat is de conflictstijl ‘vermijden’?
  • Wat is de conflictstijl ‘samenwerken’?
  • Wat is de conflictstijl ‘compromis zoeken’?
• Hoe kies je de juiste conflicthanteringsstijl?

Welkom op het platform eenmeesterinleren.nl. Een plek voor leraren, andere onderwijsprofessionals en iedereen die geïnteresseerd is in het Thomas-Kilmann Conflictmodel.

Na het lezen van dit artikel kun je de vijf stijlen beschrijven en kun je ze inzetten bij het oplossen van conflictsituaties in jouw klas.

Vanuit mijn achtergrond als leraar biologie, onderwijskundige en lerarenopleider schrijf ik artikelen en maak ik video’s om fundamentele theorieën over onderwijs, leren en lesgeven begrijpelijk aan te bieden. Op de community voor leraren vind je een overzicht van alle uitgewerkte theorieën, geordend per thema en een groep collega’s om samen mee te leren.

Wat is het Thomas-Kilmann conflictmodel?

In 1974 borduurden Kenneth Thomas en Ralph Kilmann voort op de managerial grid van Blake en Mouton en ontwikkelden op basis daarvan hun conflictmodel, in het Engels bekend als het Thomas-Kilmann Conflict Mode Instrument (TKI). De managerial grid van Blake en Mouton richt zich op leiderschapsstijlen en maakt gebruik van twee assen: zorg voor mensen en zorg voor productie. Thomas en Kilmann gebruikten een vergelijkbare aanpak om conflicthantering in kaart te brengen.

Conflicten ontstaan in situaties waarin jouw wensen en belangen verschillen van die van iemand anders. Het conflictmodel is een instrument dat gebruikt kan worden voor conflicthantering. Het maakt gebruik van twee typische menselijke neigingen tijdens conflicten, weergegeven op de twee assen van het model:

• De assertiviteits-as: hoe sterk iemand zich richt op het realiseren van het eigen belang.
• De relatie-as: de mate waarin iemand geneigd is tot samenwerking met de ander.

Vanuit deze twee assen onderscheidt het model vijf stijlen van conflicthantering: doordrukken, toegeven, vermijden, exploreren en compromis zoeken. Hieronder worden deze stijlen één voor één toegelicht.

‘Deze video over het Thomas-Kilmann model is gewoon vrij te gebruiken! Link wel even naar https://eenmeesterinleren.nl/conflicthanteringstijlen-thomas-kilmann/‘

Welke vijf conflictstijlen kent het Thomas-Kilmann model?

Het Thomas-Kilmann model onderscheidt de volgende vijf conflictstijlen:

1. Doordrukken
2. Toegeven
3. Vermijden
4. Samenwerken (exploreren)
5. Compromis zoeken

Elke stijl heeft specifieke kenmerken, toepassingsmogelijkheden en valkuilen. Hieronder worden de conflictstijlen één voor één toegelicht.

1. Wat is de conflictstijl ‘doordrukken’?

De conflictstijl doordrukken richt zich volledig op het realiseren van jouw eigen belang, ook als dat ten koste gaat van anderen. Deze stijl kenmerkt zich door overtuigingskracht, stevigheid en daadkracht. Het draait om doelen halen en resultaten boeken.

Wanneer pas je de stijl doordrukken toe?

• Als je voldoende macht hebt.
• Als de relatie minder belangrijk is.
• Als er weinig tijd is en er onder hoge druk een besluit nodig is.

Valkuilen van doordrukken

Bij overmatig gebruik kan deze stijl leiden tot drammen, overheersen en het negeren van andere perspectieven. Dit kan resulteren in het verlies van draagvlak en het risico dat je alleen komt te staan.

2. Wat is de conflictstijl ’toegeven’?

Bij de stijl toegeven ligt alle focus op de relatie en het belang van de ander. Je bent bereid om je eigen belang opzij te zetten en samen te werken. Deze stijl kenmerkt zich door empathie, openheid en bereidheid om te luisteren.

Wanneer pas je deze stijl toe?

• Als je iets wilt geven om later krediet op te bouwen.
• Als het je weinig kost en voor de ander veel betekent.
• Als je eigen fouten of nieuwe inzichten wilt erkennen.

Valkuilen van toegeven

Te veel toegeven kan ertoe leiden dat je zonder resultaten thuiskomt of dat anderen over je heen lopen. Je kunt overgevoelig reageren en onnodig in het proces blijven hangen.

3. Wat is de conflictstijl ‘vermijden’?

De stijl vermijden richt zich niet op jouw belang of dat van de ander, maar op het vermijden van confrontaties. Je bekijkt zaken liever vanuit objectieve feiten en regels en probeert spanningen te vermijden.

Wanneer pas je deze stijl toe?

• Als het onderwerp niet urgent is.
• Als het niet belangrijk genoeg is om een conflict over aan te gaan.
• Als emoties te hoog oplopen en het gesprek daardoor niet effectief is.

Valkuilen van vermijden

Deze stijl kan overkomen als onverschillig of besluiteloos. Het kan lijken alsof je belangrijke kwesties uit de weg gaat of te lang uitstelt

4. Wat is de conflictstijl ‘samenwerken’ (exploreren)?

De stijl samenwerken richt zich zowel op jouw eigen belang als op dat van de ander. Deze flexibele en creatieve stijl is gericht op het vinden van een win-winoplossing.

Wanneer pas je deze stijl toe?

• Als beide partijen elkaar nodig hebben.
• Als de belangen van beide partijen te belangrijk zijn om te negeren.
• Als er voldoende tijd en energie is om samen naar een oplossing te zoeken.

Valkuilen van samenwerken

Doorschieten in samenwerken kan leiden tot besluiteloosheid. Het proces kan lang duren en veel energie kosten, zonder dat er snel resultaten worden geboekt.

7. Wat is de conflictstijl ‘compromis zoeken’?

De conflictstijl compromis zoeken is gericht op pragmatische oplossingen waarbij zowel jouw belangen als die van de ander gedeeltelijk worden behartigd.

Wanneer pas je deze stijl toe?

• Als er weinig tijd en energie beschikbaar is.
• Als er simpelweg niet meer haalbaar is.
• Als iedereen bereid is om concessies te doen.

Valkuilen van compromis zoeken

Een compromis kan resulteren in een oplossing waar niemand volledig tevreden mee is. Het is soms een tijdelijke uitweg in plaats van een duurzame oplossing.

8. Hoe kies je de juiste conflicthanteringsstijl?

Het Thomas-Kilmann model benadrukt dat het kiezen van de juiste stijl afhangt van de situatie, de betrokken partijen en de context. Het model maakt duidelijk dat er geen goede of foute stijl is: wat werkt, hangt volledig af van de omstandigheden. Flexibiliteit is hierin cruciaal. Een effectieve conflicthantering vraagt dat je weet welke stijl je moet inzetten én dat je kunt schakelen als de situatie dat vereist.

Tips om de juiste stijl te kiezen:

• Analyseer eerst de belangen van beide partijen: wat staat er voor hen op het spel?
• Houd rekening met de relatie: hoe belangrijk is deze voor jou of voor de ander?
• Bekijk de situatie objectief: is er sprake van tijdsdruk of emotionele escalatie?
• Wees bewust van je eigen voorkeurstijl, maar durf daarvan af te wijken als dat nodig is.

Voorbeelden uit de onderwijspraktijk:

• Conflict met een leerling: Stel, je bent een docent en een leerling weigert consequent om aan groepsopdrachten deel te nemen. Je kunt beginnen met de stijl exploreren door in gesprek te gaan en samen naar een oplossing te zoeken. Misschien ontdekt de leerling dat een combinatie van zelfstandige taken en groepswerk beter past. Maar als de leerling blijft weigeren en deadlines naderen, kun je schakelen naar doordrukken door duidelijke eisen te stellen en strengere afspraken te maken.
• Conflict in de docentenkamer: Stel, twee collega’s hebben een meningsverschil over de verdeling van taken voor een projectweek. De ene collega wil alles strak organiseren (doordrukken), terwijl de andere flexibiliteit wil om ruimte te geven aan spontane ideeën van leerlingen (exploreren). Als teamleider kun je beginnen met exploreren door een gezamenlijk gesprek te faciliteren en beide perspectieven mee te nemen. Komt er geen overeenstemming, dan kan je naar compromis zoeken schakelen door duidelijke afspraken te maken waarin beide collega’s concessies doen.

De kracht van flexibiliteit:
Het vermogen om te schakelen tussen stijlen kan het verschil maken in conflicthantering. Bijvoorbeeld, een stijl die goed werkt in een conflict tussen collega’s kan minder effectief zijn in een conflict met leerlingen. Door bewust te variëren in je aanpak vergroot je de kans op een constructieve oplossing die recht doet aan ieders belangen.

Met deze benadering kun je conflicten niet alleen oplossen, maar ook vertrouwen en begrip opbouwen, wat essentieel is in een onderwijsomgeving.

‘Heb je vanuit je expertise of ervaring aanvullingen of kritiek op het artikel? Deze input is altijd welkom! Stuur dan een mail naar support@eenmeesterinleren.nl, zodat we informatie toe kunnen voegen of de fout kunnen herstellen!‘

Bronnen

• Thomas, K. W., & Kilmann, R. H. (1974). Thomas-Kilmann Conflict Mode Instrument. Tuxedo, NY: Xicom. Retrieved from Wikipedia