Het 4C/ID model: Ontwerp vanuit de hele complexe taak!
Auteur: Basten Berg
Gepubliceerd: 15 november 2024
Redacteur: Gezocht
‘Wil je dit artikel redigeren? Dat kan! Heb je een foutje gevonden of mis je informatie? Stuur dan een mail naar bastenberg@eenmeesterinleren.nl en help zo mee om het onderwijs te verbeteren.‘
Inhoudsopgave
- Wat is het 4C/ID model?
- Wat is een hele taak benadering?
- Wat zijn de vier componenten van instructieontwerp?
- Hoe gebruik ik 4C/ID in de onderwijspraktijk?
- Waarom is 4C/ID effectief?
Welkom op het platform eenmeesterinleren.nl. Een plek voor leraren, andere onderwijsprofessionals en iedereen die geïnteresseerd is in het 4C/ID model van Jeroen van Merriënboer en Paul kirschner.
Bron: worldskillsconference.com
Bron: maastrichtuniversity.nl
Na het lezen van dit artikel ken je het model en de vier onderliggende componenten van het model. Heb je een beeld van het verschil tussen het 4I/CD model en andere ontwerpmodellen en kun je het model inzetten voor de ontwikkeling en uitvoering van jouw onderwijs.
Vanuit mijn achtergrond als leraar biologie, onderwijskundige en lerarenopleider schrijf ik artikelen en maak ik video’s om fundamentele theorieën over onderwijs, leren en lesgeven begrijpelijk aan te bieden. Op de community voor leraren vind je een overzicht van alle uitgewerkte theorieën, geordend per thema en een groep collega’s om samen mee te leren.
1. Wat is het 4C/ID model?
4C/ID staat voor vier componenten instructional design (ID). Ofwel onderwijs ontwerp aan de hand van vier componenten. In het artikel Methodisch ontwerpen van onderwijs lees je meer over wat instructional design (ID) behelst. In tegenstelling tot onderwijs ontwerpmodellen die uitgaan van een opbouw van losse onderdelen, gaat het 4C/ID model uit van een opbouw in complete representatieve professionele beroepstaken. Het model is daarmee gericht op de integratie van kennis, vaardigheden en attitude. Deze focus heet een “hele taak benadering” in de volgende alinea leg ik uit wat deze benadering inhoud!
‘Deze video is gewoon vrij te gebruiken! Link wel even naar ‘https://eenmeesterinleren.nl/4c-id-model-van-merrienboer-en-kirschner/‘
2. Wat is een hele taak benadering?
Een hele taak benadering wordt (ook wel hele leertaak, complexe taak of whole task genoemd) wordt gezien als alternatief op de doelgerichte benadering van onderwijsontwerpen en bijbehorende modellen. De hele taak benadering houdt in dat de hele complexe leertaak centraal staat. In hele taak modellen zoals het 4CID en het hele taak eerst model van Fred Jansen wordt vanuit de ‘hele taak’ wordt gekeken naar wat een leerling nodig heeft om deze goed uit te kunnen voeren. Daarmee staat de leerling behoefte centraal in de vier componenten van het model.
De vier componenten van het model zijn de leertaken, de ondersteunende informatie, de procedurele informatie en de deeltaakoefeningen. Ik behandel ze een voor een.
3. Wat zijn de vier componenten van instructieontwerp?
De vier componenten van het model zijn de leertaken, de ondersteunende informatie, de procedurele informatie en de deeltaakoefeningen. Ik behandel ze een voor een.
Wat is een leertaak?
Als eerste de leertaken. De hele leertaak vormt de kern van het model. Het zijn authentieke, volledige taken op basis van het echte leven. Het gaat in een leertaak om alle aspecten die een rol spelen om vaardig te worden in het uitvoeren van die leertaak. Streef daarom naar integratie van (eenmalige en terugkerende) vaardigheden, kennis en attitudes. Een curriculum moet voldoende variatie bieden in leertaken. Streef hierbij naar een steeds toenemende complexiteit door een afname in docentondersteuning en scaffolding. Lees voor meer informatie het artikel over de mate van zelfsturing en het artikel over scaffolding. De andere componenten van het model zijn ondersteunend aan de leertaken.
Wat is een ondersteunende informatie?
De tweede component is de ondersteunende informatie. Dit is domeinkennis die je nodig hebt voor de uitvoering van een leertaak en informatie over hoe je problemen in een domein kunt benaderen (de zogenaamde cognitieve strategieën). Ook de kennis hoe een domein georganiseerd is (de zogenaamde mentale modellen) behoort ook tot de ondersteunende informatie. Deze informatie is gespecificeerd per taakklasse en altijd beschikbaar voor de lerende.
Wat is een procedurele informatie?
De derde component is procedurele informatie. Deze is nodig voor het leren uitvoeren van terugkerende aspecten in de leertaak. Deze terugkerende aspecten worden ook wel routines genoemd. Het gaat om een nauwkeurige specificatie van hoe terugkerende aspecten van de taak moeten worden uitgevoerd, bijvoorbeeld door middel van stapsgewijze instructies. Ze hebben vaak de vorm van een ‘how-to’ instructie. Deze procedurele informatie in de vorm van een how to instructie wordt bij voorkeur net op tijd gegeven tijdens het werken aan de leertaak. Dit wordt in het 4C/ID model ‘Just in time’ of JIT informatie genoemd.
Wat zijn deeltaakoefeningen?
De vierde component is de deeltaakoefeningen. Hierin wordt een grote hoeveelheid aanvullende oefeningen geboden voor routine aspecten. Zo wordt een hoge mate van automatisering te berijkt. Hiermee kan pas gestart worden NADAT de terugkerende aspecten uit de procedurele informatie in de context van de hele taak zijn geïntroduceerd. Het is belangrijk dat er een goede samenhang is tussen deze componenten, omdat ze samen een geheel moeten vormen dat leidt tot, je raad het al, de hele taak. Op deze manier werken de deeltaakoefeningen samen om de hele taak te faciliteren en te ondersteunen.
4. Hoe gebruik ik 4C/ID in de onderwijspraktijk?
De afbeelding laat, naast de zojuist besproken componenten, ook zien op welke manier de verschillende componenten samenhangen. Elk blok heeft een ander aantal leertaken, die een wisselende ‘vulling’ hebben. Dit geeft de mate van ondersteuning per taak aan: hoe leger de cirkel, hoe minder ondersteuning bij die taak wordt aangeboden. De rode balken tonen de ondersteunende informatie, die nuttig is voor het betreffende blok leertaken. Procedurele informatie is per leertaak aangegeven. De deeltaakoefeningen zijn apart genomen en worden waar nodig tussen de leertaken geplaatst.
Praktijkvoorbeeld van 4C/ID in de klas
Ter illustratie kunnen we bijvoorbeeld kijken naar een leertaak over het doen van een onderzoek. De leertaak kan variëren van een eenvoudige situatie waarbij een leerling net is begonnen met het formuleren van zijn eigen onderzoeksvragen, tot een situatie waarbij feedback gegeven moet worden op een compleet onderzoek van een medeleerling. Belangrijk is dat het om een complete complexe hele taak gaat. De ondersteunende informatie kan bestaan uit kennis over de regels voor het formuleren van een onderzoeksvraag, de stappen in een onderzoek en just-in-time informatie zoals een afvinklijst met kwaliteitscriteria. De deeltaakoefeningen kunnen gericht zijn op het oefenen van specifieke handelingen zoals het geven van feedback.
5. Waarom is 4C/ID effectief?
Het 4C/ID model zorgt ervoor dat het leren betekenisvol wordt of blijft door te werken vanuit de hele taak. In tegenstelling tot ontwerpmodellen met losse onderdelen, blijft het voor leerlingen duidelijk waarom ze moeten leren en wat ze ermee gaan doen in de praktijk. Hierdoor blijft de stof relevant, beklijft deze beter en vind er transfer plaats van theorie naar praktijk.
Op zoek naar praktische kennis over onderwijs en
een betrokken groep collega’s om samen mee te leren?
“Al je vragen over onderwijs, leren en lesgeven snel en op een pek beantwoord door
collega’s en andere experts”
‘Heb je vanuit je expertise of ervaring aanvullingen of kritiek op het artikel? Deze input is altijd welkom! Stuur dan een mail naar support@eenmeesterinleren.nl, zodat we informatie toe kunnen voegen of de fout kunnen herstellen!‘