Effectieve feedback van Grant Wiggins: De zeven sleutels die ervaren collega’s gebruiken bij het geven van feedback!

Auteur: Basten Berg en Isabel Spruijt
Gepubliceerd: 23 november 2024
‘Heb je een foutje gevonden of mis je informatie? Stuur dan een mail naar bastenberg@eenmeesterinleren.nl en help zo mee om het onderwijs te verbeteren.‘

Inhoudsopgave

• Wat wordt bedoeld met feedback?
• Wat zijn de zeven sleutels van effectieve feedback?
  1. doelgericht
  2. tastbaar & transparant
  3. Actiegericht
  4. Gebruiksvriendelijk
  5. Tijdig
  6. Continu
  7. Consistent
• Feedback versus Advies
• Samenvatting

Welkom op het platform eenmeesterinleren.nl. Een plek voor leraren, andere onderwijsprofessionals en iedereen die geïnteresseerd is in de zeven sleutels van effectieve feedback van Grant Wiggins.

Na het lezen van dit artikel ken je de definitie van feedback volgens Wiggins, ken je de zeven sleutels en weet je hoe je deze kunt inzetten om betere feedback te geven aan je leerlingen. 

Vanuit mijn achtergrond als leraar biologie, onderwijskundige en lerarenopleider schrijf ik artikelen en maak ik video’s om fundamentele theorieën over onderwijs, leren en lesgeven begrijpelijk aan te bieden. Op de community voor leraren vind je een overzicht van alle uitgewerkte theorieën, geordend per thema en een groep collega’s om samen mee te leren.

Wat wordt bedoeld met feedback?

De term feedback wordt vaak gebruikt om allerlei opmerkingen te beschrijven die achteraf worden gemaakt. Denk aan advies, lof of evaluatie statements. Strikt genomen is geen van deze vormen feedback. Feedback is volgens Wiggins alle informatie over hoe onze inspanning om een doel te bereiken verlopen. Ik sla een tennisbal met als doel hem in het veld te houden, en ik zie of hij binnen of buiten het veld landt. Ik vertel een grap met het doel mensen aan het lachen te maken, en ik observeer de reactie van het publiek. Ze lachen hard of zitten juist stoïcijns voor zich uit te kijken. Ik geef een les met het doel de leerlingen te betrekken, en ik zie dat sommige leerlingen hun ogen op mij gericht houden terwijl anderen zitten te knikkebollen. Dit zijn voorbeelden van feedback die je kunt verkrijgen door zelf te observeren, maar soms kan dat niet. Bijvoorbeeld de feedback van een vriend die zegt: “toen je stem verhief tijdens on gesprek voelde ik mij niet goed”.

Of feedback nu zichtbaar is of afkomstig ia van andere mensen, in elk geval is de informatie geen advies, en werd er geen de prestatie geëvalueerd. Niemand vertelde mij als uitvoerder wat ik anders moest doen of hoe “goed” of “slecht” mijn resultaten waren. (Je zou kunnen denken dat de mijn vriend mijn manier van praten beoordeelde, maar denk nog eens aan wat hij zij. Hij gaf mij simpelweg aan welk effect mijn stemverheffing op hem had) De informatie bevatte geen waardeoordelen of aanbevelingen over hoe te verbeteren. Ik ga aan het einde van de video nog in op een aantal voorbeelden van informatie die vaak ten onrechte wordt gezien als feedback, ofwel Feedback vs. Advies.

Om feedback efectief te maken beschrijft Wiggins zeven sleutels: feedback is doelgericht, tastbaar & transparant, Actiegericht, Gebruiksvriendelijk, Tijdig, Continu en Consistent. Ik beschrijf ze een voor een. 

‘Deze video is gewoon vrij te gebruiken! Link wel even naar https://eenmeesterinleren.nl/zeven-sleutels-van-effectieve-feedback/‘

Wat zijn de zeven sleutels van effectieve feedback?

Zeven sleutels van effectieve feedback zijn: feedback is doelgericht, tastbaar & transparant, Actiegericht, Gebruiksvriendelijk, Tijdig, Continu en Consistent. Ik beschrijf ze onder de afbeelding één voor één. 

1. Feedback is doelgericht

Feedback gaat uit van het doel van de activiteit. het is alleen zinvol als degene die feedback krijgt duidelijk weet waar hij mee bezig is, als hij een duidelijk leerdoel voor ogen heeft. Als gever van feedback geef je informatie die aan dat leerdoel gerelateerd is. 

2. Feedback is tastbaar en transparant

Feedback geeft duidelijke en specifieke informatie over de resultaten van de activiteiten van de leerling in relatie tot het gestelde doel. Hoe gerichter de leerling informatie krijgt des te beter hij zijn gedrag, zijn prestatie, zelf kan reguleren. Daarbij is het van belang dat je de leerling aan het denken zet en je als leraar geen pasklare antwoorden geeft.

3. Feedback is actiegericht

Feedback bestaat waargenomen activiteiten en is daardoor vrij van een oordeel. Als je feedback geeft, spreek je geen oordeel uit, maar laat je de ontvanger zien wat er gebeurde: mensen lachten niet om je mop, een aantal leerlingen keek uit het raam toen je dat en dat uitlegde. Deze opmerkingen zijn waardevrij. Het wordt anders als je zegt dat een aantal leerlingen zich verveelde, dan interpreteer je het gedrag. Waardevrije oordelen accepteert de ontvanger van de feedback over het algemeen ook eerder dan oordelen of verwijten. Het is belangrijk omzichtbaar te maken dat een actie van een leerling positieve gevolgen heeft gehad. Op die manier maak je de ontvanger bewust van de effecten van goed handelen, waarvan hij zichzelf voorheen vaak niet bewust was.

4. Feedback is gebruiksvriendelijk

Feedback schiet zijn doel voorbij als deze is geformuleerd in taal die de ontvanger niet begrijpt. En, zoals zo vaak, geldt ook bij feedback: hou de feedback behapbaar en koppel de feedback direct aan het leerdoel en de geformuleerde succescriteria. Pas als de ontvanger van de feedback zich goed bewust is van hetgeen hij doet, en begrepen heeft wat de essentie van de feedback is, heeft het zin dat je leerlingen tips geeft voor het vervolg. 

5. Feedback is tijdig

het moet niet te lang duren voordat feedback gegeven is. Over het algemeen geldt dat feedback effectiever is als je die zo snel mogelijk na een activiteit geeft. 

6. Feedback is continu

Omdat leren bijna nooit een eenmalig iets is maar een doorlopend proces, is het belangrijk feedback te blijven geven. Pas dan is er ook echt sprake van formatieve evaluatie dat tot doel heeft de leerprestaties van leerlingen te verbeteren. 

7. Feedback is consistent

Feedback is alleen nuttig als die consistent is. Dat betekent bijvoorbeeld dat je als leraren met elkaar moet overleggen welke eisen je aan leerlingen stelt, wat je als (waarneembaar) resultaat of uitkomst verwacht.

Feedback versus Advies

• “Je hebt meer voorbeelden nodig in je verslag.”
• “Je had enkele essentiële vragen in je lesplan moeten opnemen.”
• “Je zou misschien zachter moeten slaan tegen die tennisbal.”

Deze drie uitspraken zijn geen feedback; het is advies! Zulk advies uit het niets wordt vaak ontvangen als onbehulpzaam of irritant. Tenzij het wordt voorafgegaan door beschrijvende feedback (“die bal was uit”), is de natuurlijke reactie van de leerling om zich af te vragen: “Waarom stel je dit voor?” het klakkeloos overnemen van dergelijk advies voor een beter cijfer is iets dat in het onderwijs veelvuldig gebeurd.

Coaches, leraren en ouders springen vaak te snel in met ons advies zonder te zorgen dat de leerling de feedback heeft gezocht, begrepen en heeft geaccepteerd waarop het advies is gebaseerd. Door dit te doen, maken we de leerlingen vaak onbedoeld nerveus. Zo worden (en maken we) leerlingen steeds onzekerder over hun eigen oordeel en afhankelijker van het advies van experts – en dus in paniek over wat te doen wanneer verschillend advies komt van verschillende mensen of wanneer er helemaal geen advies beschikbaar is.

Als je verhouding van advies tot feedback te hoog is, probeer dan de leerling te vragen: “Gegeven de feedback, heb je enkele ideeën over hoe je kunt verbeteren?” Deze aanpak zal op de lange termijn meer autonomie en vertrouwen opbouwen. Wanneer de leerlingen geen beginners meer zijn, kunnen zij in veel gevallen zichzelf voorzien van de juiste feedback wanneer hier om gevraagd wordt. Het gaat immers om informatie over hoe onze inspanning om een doel te bereiken verlopen. Deze informatie is in veel gevallen gewoon te observeren door de leerling zelf.

Samenvatting

Volgens Wiggins is feedback te definiëren als alle informatie over hoe onze inspanning om een doel te bereiken verlopen. Ik sla een tennisbal met als doel hem in het veld te houden, en ik zie of hij binnen of buiten het veld landt. Ik vertel een grap met het doel mensen aan het lachen te maken, en ik observeer de reactie van het publiek. Ze lachen hard of zitten stoïcijns voor zich uit te kijken. 

De zeven sleutels voor het geven van effectieve feedback van Wiggins zijn:

1. Doelgericht: De feedback is effectief als het direct verbonden is aan het duidelijk gedefinieerde leerdoel van de ontvanger.
2. Tastbaar & Transparant: De feedback is concreet en direct gerelateerd aan de zichtbare prestaties van de ontvanger, stimuleert zelfregulatie en vermijdt kant-en-klare oplossingen.
3. Actiegericht: De feedback richt zich op waargenomen activiteiten zonder oordeel, en benadrukt de effecten van de handelingen van de ontvanger.
4. Gebruiksvriendelijk: De feedback is begrijpelijk, beknopt, direct gerelateerd aan het leerdoel en wordt pas gevolgd door tips als de ontvanger de essentie volledig heeft begrepen.
5. Tijdig: De feedback wordt zo snel mogelijk na de activiteit gegeven om de effectiviteit te maximaliseren.
6. Continu: De feedback is een doorlopend onderdeel van het leerproces, ter ondersteuning van formatieve evaluatie en verbetering van de leerprestaties.
7. Consistent: De feedback is consistent en gebaseerd op duidelijke en overeengekomen verwachtingen en criteria.

In veel gevallen kunnen leerlingen zichzelf voorzien van de juiste feedback wanneer zij deze ruimte krijgen en hierin getraind worden. Het gaat immers om informatie over hoe onze inspanning om een doel te bereiken verlopen. Deze informatie is in veel gevallen gewoon te observeren door de leerling zelf.

‘Heb je vanuit je expertise of ervaring aanvullingen of kritiek op het artikel? Deze input is altijd welkom! Stuur dan een mail naar support@eenmeesterinleren.nl, zodat we informatie toe kunnen voegen of de fout kunnen herstellen!‘