Volledige instructie een oplossing voor orde problemen in de klas!

Auteur: Basten Berg
Gepubliceerd: 2/januari/2023
Redacteur: Gezocht
‘Wil je dit artikel redigeren? Dat kan! Heb je een foutje gevonden of mis je informatie? Stuur dan een mail naar bastenberg@eenmeesterinleren.nl en help zo mee om het onderwijs te verbeteren.‘

Inhoudsopgave

1. Wat doen ervaren klassenmanagers?
2. Hoe ziet onvolledige instructie er uit?
3. Waar herken je een onvolledige instructie aan?
4. Waar moet een goede instructie aan moet voldoen?
5. Optreden bij orde verstoring na een volledige instructie
6. Het DI-model en volledige instructie

Welkom op het platform eenmeesterinleren.nl. Een plek leraren, andere onderwijsprofessionals en iedereen die geïnteresseerd is in het geven van een volledige instructie. Vanuit mijn achtergrond als biologie leraar, onderwijskundige en lerarenopleider schijf ik artikelen en maak ik video’s fundamentele theorieën over onderwijs, leren en lesgeven begrijpelijk aan te bieden. Op de community voor leraren vind je een overzicht van alle uitgewerkte theorieën geordend per thema en een groep onderwijsprofessionals waar je je inhoudelijke vragen aan kunt stellen.

1. Wat doen ervaren klassenmanagers?

Effectieve klassen managers hebben meerdere eigenschappen. Eén daarvan is dat deze leraren een focus hebben op de leerlingbehoefte. Het geven van volledige instructie is een voorbeeld van de focus op leerlingbehoefte. 

Wanneer leerlingen tijdens de les met onbeantwoorde vragen blijven zitten, kunnen zij minder goed tot effectief handelen overgaan. 

Ze kunnen daardoor niet of minder effectief leren. 

Ook kunnen deze onbeantwoorde vragen leiden tot problemen. 

In dit artikel illustreer ik eerst hoe onvolledige instructie kan leiden tot problemen, daarna leg ik uit hoe je een volledige instructie geeft. 

‘Deze video is gewoon vrij te gebruiken! Link wel even naar ‘https://eenmeesterinleren.nl/volledige-instructie/‘

2. Hoe ziet onvolledige instructie er uit?

Stel je voor dat een leerling aan het werk is aan een opdracht en vastloopt. De leerling weet de volgende stap in de opdracht niet of begrijpt de stof niet. De kans is groot dat de leerling zich bedenkt ‘Hoe kan ik hulp krijgen?’ Als de eerder door jouw gegeven instructie geen antwoord op deze vraag bevatte dan is het leerlinggedrag dat volgt overgeleverd aan de verbeelding van leerling zelf. Vaak gaat dit goed! Een leerling maakt gebruik van zijn executieve functies en bedenkt zelf een oplossing. Een leerling steekt zijn hand op voor een vraag, leest de opdracht nog eens, vraagt het aan zijn buurvrouw of pakt zijn telefoon erbij om een YouTube-video over het onderwerp te zoeken. 

Toch is dit niet altijd het gewenste gedrag want.. Waren telefoons wel toegestaan in deze les? en mocht er overleg plaatsvinden tussen de leerlingen? of was dat bij deze opdracht niet de bedoeling? 

Het kan ook minder goed uitpakken dan de zojuist genoemde voorbeelden. Een leerling kan ook afgeleid zijn en stoppen met de leertaak. 

Nog één ander voorbeeld. Stel je een leerling voor die klaar is met zijn werk. Ook hier zouden vragen zoals ‘ben ik klaar?’ en ‘Wat moet ik doen als ik klaar ben?’ op kunnen komen in de gedachten van de leerling. Heb je hier in je instructie antwoord op gegeven, dan is er geen probleem. Zo niet, daar gaan we weer. 1. De leerling gaat zelf op zoek naar een oplossing en deze oplossing past dan wel of niet binnen jou lesplannen of  2. De leerling is afgeleid en stopt met de taak. 

3. Waar herken je een onvolledige instructie aan?

Je kunt een onvolledige instructie herkennen wanneer je ziet dat leerlingen tijdens de les vastlopen, gaan praten, niet tot werken komen of ordeverstorend gedrag vertonen. Ook wanneer leerlingen na je instructie nog een eindeloze reeks met vragen hebben was je instructie waarschijnlijk niet volledig. Een veelvoorkomend gevolg van een onvolledig gegeven instructie zijn ordeproblemen. Wanneer de oorzaak van een ordeprobleem ligt in de instructie is orde houden dan ook niet de oplossing. Misschien lukt het je toch om de klas muisstil te houden, maar één ding is zeker, de vragen bij de leerlingen zijn er nog en de leerlingen vragen zijn niet effectief aan het leren. 

4. Waar moet een goede instructie aan moet voldoen?

Een volledige instructie vangt alle leerlingvragen vooraf af. Je kunt natuurlijk niet alle vragen in de wereld afvangen, daarom kun je als vuistregel de WWHHTUK vragen nemen en die aanpassen waar nodig. WWHHTUK is afkorting voor de basis van leerlingvragen in een volledige instructie, en tevens het meest rare ezelsbruggetje dat ik ooit gehoord heb. Maar goed, om de een of andere reden is de afkorting wel bij mij blijven steken, dus ik hoop dat dat voor jou ook zo werkt. Ik zal de leerlingvragen hieronder een voor een behandelen.

‘Deze afbeelding is gewoon vrij te gebruiken! Link wel even naar ‘https://eenmeesterinleren.nl/volledige-instructie/‘

• WAT en WAAROM? Wat moet ik doen en waarom?
• HOE? Hoe moet ik de opdracht doen, welke stappen doorloop ik en werk ik alleen of samen?
• HULP? Bij wie kan ik hulp krijgen als het niet lukt? Je kunt in je instructie natuurlijk niet alle mogelijke vragen van de wereld behandelen, want de instructie moet ook kort en voor leerlingen te onthouden zijn. Daarom is de Hulpvraag extra belangrijk. Deze vraag geeft structuur aan alle ‘overige’ vragen die een leerling tijdens jouw les nog bedenkt.  
• TIJD? Hoe lang heb ik de tijd? 
• UITKOMST? Wat moet de uitkomst straks zijn? Wat gebeurt er straks met mijn opbrengst? 
• KLAAR? Wat moet ik doen als ik klaar ben?

LET WEL OP: Dat jij volledig geweest bent is niet genoeg. Het gaat er natuurlijk om dat de leerlingen de instructie onthouden hebben. Daardoor kunnen zij vragen die ze tijdens het leren tegenkomen direct beantwoorden. Een aantal manieren om het onthouden na je instructie te verbeteren zijn: navragen, je leerlingen het op laten schrijven, de instructie uitgeprint uitdelen, deze in bullets op het bord laten staan.

5. Optreden bij orde verstoring na een volledige instructie

Een volledige instructie betekent niet dat je les direct helemaal vlekkeloos verloopt. Na de instructie begint het begeleiden van de opdracht, het orde houden, enzovoort. Bij ordeverstoring is je volledige instructie wel het eerste waar je op terug kunt vallen! Een simpele herinnering is vaak genoeg. Bijvoorbeeld wanneer een leerling ‘Liza’ door de klas loopt en zegt klaar te zijn. Vraag haar of ze nog weet wat de bedoeling was na het afronden van de taak. Of Pieter die zit te praten. Je vraagt hem wat hij aan het doen is. Pieter zegt dat hij overleg heeft met zijn buurman omdat hij de opdracht niet snapte. Je kijkt hem nog eens vragend aan en benoemd dat mincraft toch echt geen onderdeel van de opdracht was en Pieter richt zich weer op zijn werk. Enzovoort.. Bij ordeverstoring, of in klassen die slecht tot leren komen, is volledige instructie vaak een van de eerste onderdelen die een leraar nog eens kritisch onder de loep kan nemen in de zoektocht naar een oplossing.  

Bij ordeverstoring wordt vaak gekeken naar ordehouden en gedragsproblemen, maar in mijn ervaring is kijken naar de volledigheid van je instructie vaak een meer vruchtbare oplossingsrichting. Toch lukt het sommige leerlingen, ondanks een gedegen les, niet om tot leren te komen. Deze leerlingen hebben meer nodig. In deze gevallen kunnen leerlingen te maken hebben met tijdelijke of chronische leerproblemen en/of gedragsproblemen. Dit kan veroorzaakt worden door tal van redenen, bijvoorbeeld omdat ze te maken hebben met een lastige thuissituatie of een onderliggende stoornis. Wanneer leerproblemen en/of gedragsproblemen optreden kan er sprake zijn van een tijdelijke of chronische ondersteuningsbehoefte. Bekijk voor meer informatie hierover de reeks artikelen over ‘(special) educational needs afgekort (S)EN‘.

6. Het DI-model en volledige instructie

De opbouw van de les is ook een belangrijk aspect. Lees voor meer informatie over de opbouw het artikel over het ‘Directe Instructiemodel‘. 

‘Deze afbeelding is gewoon vrij te gebruiken! Link wel even naar ‘https://eenmeesterinleren.nl/volledige-instructie/‘

Het geven van instructie voorafgaand aan een opdracht is een voorbeeld van een situatie waarbij volledige instructie van belang is. Dit is tevens Fase vier in het directe-instructiemodel. Jaren geleden gaf ik een voorbeeldles om het volledige instructie model en Directe Instructiemodel te illustreren. Dit was destijds mijn volledige instructie bij de opdracht die de studenten moesten doen. Kun je de wwhhtuk vragen terugzien? Wil je de les en volledige instructie horen bekijken de video vanaf minuut 14:19.

‘Deze afbeelding is gewoon vrij te gebruiken! Link wel even naar ‘https://eenmeesterinleren.nl/volledige-instructie/‘

‘Heb je vanuit je expertise of ervaring aanvullingen of kritiek op het artikel? Deze input is altijd welkom! Stuur dan een mail naar support@eenmeesterinleren.nl, zodat we informatie toe kunnen voegen of de fout kunnen herstellen!‘