Alles over SMART Doelen: Methodes, Voorbeelden en Betekenis voor Effectieve Leer- en Doelstellingen
Auteur: Basten Berg
Gepubliceerd: 2/12/2023
Redacteur: Gezocht
‘Wil je dit artikel redigeren? Dat kan! Heb je een foutje gevonden of mis je informatie? Stuur dan een mail naar bastenberg@eenmeesterinleren.nl en help zo mee om het onderwijs te verbeteren.‘
Inhoudsopgave
- Wat is het SMART model?
- Wie is de bedenker van de SMART methode?
- Hoe formuleer je SMART doelen?
- Wat is een voorbeeld van een SMART doel?
- SMART doelen in de onderwijspraktijk
Welkom op het platform eenmeesterinleren.nl. Een plek leraren, andere onderwijsprofessionals en iedereen die geïnteresseerd is in de onderwerpen in dit artikel. Vanuit mijn achtergrond als biologie leraar, onderwijskundige en lerarenopleider schijf ik artikelen en maak ik video’s fundamentele theorieën over onderwijs, leren en lesgeven begrijpelijk aan te bieden. Op de community voor leraren vind je een overzicht van alle uitgewerkte theorieën geordend per thema en een groep onderwijsprofessionals waar je je inhoudelijke vragen aan kunt stellen.
1. Wat is het SMART model?
Het SMART-model is ontworpen om ervoor te zorgen dat doelen duidelijk en concreet zijn, zodat het makkelijker wordt om ze te begrijpen, te meten en te bereiken. Het model komt uit de managementwereld. Inmiddels wordt het SMART-model ook veel gebruikt binnen het onderwijs om leerdoelen te formuleren. Een leerdoel omschrijft wat de leerling geleerd moet hebben als gevolg van het onderwijs dat je hebt ingericht en dat de leerling heeft gevolgd. Het model zorgt ervoor dat je heel precies formuleert wat de leerlingen moeten leren en doen. Zo draagt het model er zorg voor dat de leerdoelen ook echt gehaald kunnen worden door de leerlingen.
2. Wie is de bedenker van de SMART methode?
De oorsprong van het SMART-model is niet helemaal helder maar het model wordt toegeschreven aan George Doran. Het SMART-model is ontworpen om ervoor te zorgen dat doelen duidelijk en concreet zijn, zodat het makkelijker wordt om ze te begrijpen, te meten en te bereiken. Het model komt uit de managementwereld. Inmiddels wordt het SMART-model ook veel gebruikt binnen het onderwijs om leerdoelen te formuleren. Een leerdoel omschrijft wat de leerling geleerd moet hebben als gevolg van het onderwijs dat je hebt ingericht en dat de leerling heeft gevolgd. Het model zorgt ervoor dat je heel precies formuleert wat de leerlingen moeten leren en doen. Zo draagt het model er zorg voor dat de leerdoelen ook echt gehaald kunnen worden door de leerlingen.
‘Deze video is gewoon vrij te gebruiken! Link wel even naar https://eenmeesterinleren.nl/smart-methode-doelen-formuleren/‘
3. Hoe formuleer je SMART doelen?
Dan nu het model en de basiseisen. SMART is een acroniem dat staat voor Specifiek, Meetbaar Acceptabel, Realistisch en Tijdsgebonden.
‘Deze afbeelding is gewoon vrij te gebruiken! Link wel even naar https://eenmeesterinleren.nl/smart-methode-doelen-formuleren/‘
Ik zal de verschillende onderdelen een voor een toelichten met behulp de hand van een voorbeeld. Stel; je wilt leerdoelen stellen voor je les. Bijvoorbeeld mijn leerlingen moeten gezonder gaan leven. Dat is een mooi streven, maar hoe pak je dat aan.
De S van SMART is Specifiek
Als eerste de S van specifiek. Beschrijft je leerdoel wat je precies wil bereiken, met wie en waar dat gaat gebeuren en wanneer je dat gaat doen. Hoe concreter hoe beter! Het doel ik wil gezonder leven is niet zo duidelijk. Wat is gezonder leven. Dit kan gezonder eten volgens de schijf van vijf zijn, maar ook meer bewegen of meer lachen. Kies hoe er gezonder geleefd gaat worden. Stel, je kiest voor meer sporten, nog specifieker, hardlopen. Als je een doel specifiek wil maken, kunnen deze W vragen je helpen: wat wil je bereiken? Wie of wat is er bij betrokken? waar gaat het gebeuren ?wanneer gebeurt dit?
De M van SMART is Meetbaar
Als tweede de M van meetbaar. Ik ga twee keer per week 5 kilometer hardlopen, is bijvoorbeeld heel meetbaar. Getallen in je leerdoel zorgen ervoor dat je precies weet wanneer je leerlingen de leerdoelen hebben behaald. Namelijk als je twee keer per week 5 km hebt hardgelopen! Als je een doel meetbaar wil maken, kan je de vraag stellen: wat wil ik zien, horen of voelen als dit doel bereikt wordt? Het gaat hier om gedrag dat je kunt meten bijvoorbeeld met een toets of door te observeren.
De A van SMART is Acceptabel
Als derde de A van acceptabel maar kun je ook zien als aantrekkelijk, oftewel zie je leerlingen het leerdoel behalen. Zijn ze gemotiveerd genoeg. Als ze sportief zijn is drie keer per week hardlopen geen probleem maar als ze niet van sporten houden weet je van tevoren dat ze waarschijnlijk niet drie keer per week de hardloopschoenen aantrekken. Dat doel is dus niet acceptabel. Als je een acceptabel doel wil stellen, kan de vraag stellen: wordt het doel door alle betrokken partijen, zoals de leerlingen, ouders en collega’s gedragen? Het gaat erom dat er geen weerstand op het leerdoel zit dat ertoe kan leiden dat het doel moeilijker te bereiken is.
De R van SMART is Realistisch
Als vierde de R van realistisch. Kan ik dit doe wel halen. Heb ik de mogelijkheden. Het doel stellen om volgende week een marathon te lopen terwijl de leerlingen tot nu toe nog nooit getraind hebben is niet realistisch. Het is simpelweg niet mogelijk. Een onrealistisch doel kan enorm demotiverend werken. Je kunt de volgende vraag stellen om te checken of je doel realistisch is: Is dit leerdoel haalbaar voor de leerlingen binnen de gegeven omstandigheden?
De T van SMART is Tijdgebonden
Als vijfde de T van tijdgebonden. Een SMART doel heeft ook een begin- en einddatum. Het doel, ik ga twee keer per week 5 km hardlopen, is nog beter als je daarvan maakt, de komende maand ga ik twee keer per week 5 km hardlopen. Daarmee is er een begin en een eind waardoor de leerlingen precies weten wat ze gaan doen en wanneer ze het doel behaald hebben. Stel je zelf hiervoor eenvoudig de vraag: Wat is het begin en het einde van de tijd waarin het leerdoel behaald moet zijn?
4. Wat is een voorbeeld van een SMART doel?
Een voorbeeld van een smart leerdoel is: “De Leerlingen moeten in staat zijn om 90% van de actieve en passieve zinnen in een tijdschrift te identificeren (Meetbaar), na het oefenen met voorbeelden in de les (Haalbaar), zodat ze tijdens het eindspel kunnen winnen van hun klasgenoten (realischtisch).”
En nu nog tijdgebonden… “De Leerlingen moeten na de komende lesweken in staat zijn om 90% van de actieve en passieve zinnen in een tijdschrift te identificeren. We oefenen met voorbeelden in de les zodat ze tijdens het eindspel, over twee weken, kunnen winnen van hun klasgenoten.“
5. SMART doelen in de onderwijspraktijk
Als leraar heb je leerdoelen nodig om je onderwijs te plannen, te toetsen en te evalueren. Voor leerlingen zijn leerdoelen essentieel om het leren te focussen en te organiseren. Zonder hoogwaardige leerdoelen geen effectief leerproces! Bekijk voor meer informatie ook het artikel: ‘Leerdoelen: Een artikel met praktische handvatten en voorbeelden‘
Het gebruik de SMART-methode in het onderwijs is een handig handvat om hoogwaardige doelen te stellen. Het gebruik van de SMART-methode zorgt er ook voor dat je een kader hebt om met collega’s te praten over de kwaliteit van doelen. Een SMART doel heeft echter nog geen niveau aanduiding. daarvoor zul je een taxonomie moeten gebruiken zoals de de taxonomie van Bloom, de taxonomie van Romiszowski, de taxonomie van Miller, Obit en RTTI.
Een leven lang lesgeven doen docenten samen.
Al je vragen over onderwijs, leren en lesgeven snel en op een pek beantwoord door
collega’s en andere experts.
‘Heb je vanuit je expertise of ervaring aanvullingen of kritiek op het artikel? Deze input is altijd welkom! Stuur dan een mail naar support@eenmeesterinleren.nl, zodat we informatie toe kunnen voegen of de fout kunnen herstellen!‘