Motiverende gespreksvoering: Realiseer duurzame gedragsverandering bij je leerlingen.
Auteur: Basten Berg
Gepubliceerd: 21 september 2024
Redacteur: Gezocht
‘Wil je dit artikel redigeren? Dat kan! Heb je een foutje gevonden of mis je informatie? Stuur dan een mail naar bastenberg@eenmeesterinleren.nl en help zo mee om het onderwijs te verbeteren.‘
Inhoudsopgave
- Wat is motiverende gespreksvoering?
- Wat zijn de 4 principes van motiverende gespreksvoering?
- Wat zijn de technieken voor een motiverende gespreksvoering?
- Waaruit bestaat motiverende gespreksvoering?
- Hoe herken je ambivalentie?
- Leuk dat motiveren maar wat als het MOET?!
- Samenvatting
Welkom op het platform eenmeesterinleren.nl. Een plek voor leraren, andere onderwijsprofessionals en iedereen die geïnteresseerd is in Motiverende gespreksvoering van William Miller en Stephen Rollnick.
Na het lezen van dit artikel video ken je de onderdelen van motiverende gespreksvoering, hoe deze samen zorgen voor een motiverend gesprek en kun je de theorie gebruiken bij het realiseren van duurzame gedragsverandering bij leerlingen.
Vanuit mijn achtergrond als leraar biologie, onderwijskundige en lerarenopleider schrijf ik artikelen en maak ik video’s om fundamentele theorieën over onderwijs, leren en lesgeven begrijpelijk aan te bieden. Op de community voor leraren vind je een overzicht van alle uitgewerkte theorieën, geordend per thema en een groep collega’s om samen mee te leren.
1. Wat is motiverende gespreksvoering?
Motiverende gespreksvoering, ook wel bekend als Motivational Interviewing is ontwikkeld door Miller en Rollnick. Het gedachtengoed is ontstaan in de zorg en wordt inmiddels breed ingezet in verschillende gebieden waaronder het onderwijs. Het bekijken van gedragsverandering staat centraal in het model.
Wat is de essentie van motiverende gespreksvoering?
Motiverende Gespreksvoering is een manier van gesprekken voeren waarin de begeleider op zoek gaat naar de veranderwens van de ander, en de ambivalentie die deze verandering belemmert.
Gedrag veranderen is voor mensen waaronder je leerlingen vaak een hele uitdaging!. De stap van weten hoe het moet, of de wens om iets anders te gaan doen naar daadwerkelijk nieuw gedrag, is vaak niet makkelijk. Hierbij is advies of verplichting van een docent, alleen eigenlijk nooit genoeg en werkt soms zelfs averechts!
Motiverende gespreksvoering blijft daarom weg bij veel gebruikt vormen zoals uitleggen, voorschrijven hoe het zit, oordelen of terechtwijzen. Deze vormen werken ook vaak averechts, omdat leerlingen dan juist gaan nadenken over waarom het voor hen niet toepasbaar is, of waarom ze toch niet willen veranderen. Bij motiverende gespreksvoering ga je juist niet overtuigen. Motiverende gespreksvoering gaat ervan uit dat iedereen al gemotiveerd is! Wellicht alleen niet voor hetgeen jij als de docent of als ouder precies wil. Motiverende gespreksvoering biedt handvatten om gedragsverandering effectief te begeleiden zodat de gedragsverandering wel plaatsvindt. Motiverende gespreksvoering richt zich op de motivatie die er als is biedt handvatten om gedragsverandering te herkennen, te ontlokken en te versterken.
Waaruit bestaat motiverende gespreksvoering?
Het gedachtegoed van motiverende gespreksvoering bestaat uit drie hoofdelementen:
- de kernwaarden
- de gesprekstechnieken
- de processen
In dit artikel leg ik alle drie de elementen een voor een uit.
‘Deze video is gewoon vrij te gebruiken! Link wel even naar ‘https://eenmeesterinleren.nl/naam_artikel’
2. Wat zijn de 4 principes van motiverende gespreksvoering?
We beginnen met de principes ook wel de kernwaarden genoemd. Deze zijn essentieel omdat ze bepalen hoe de docent aanwezig is in het gesprek. De kernwaarden zijn: Partnerschap, acceptatie, compassie en ontlokken. Ik leg ze onder de afbeelding verder uit.
- Partnerschap: De uitgangspositie is gelijkwaardigheid. Het gaat niet om ‘moeten’, maar om samen optrekken.
- Acceptatie: We gaan uit van de autonomie van de ander, ook als die keuzes maakt waar je zelf misschien moeilijk achter kunt staan. Om die tocht te kunnen begrijpen is het nodig te leren waarnemen vanuit het perspectief van de leerling.
- Compassie: Dit betekent begaan zijn met wat de leerling doormaakt, begrijpen dat veranderen moeilijk is en de leerling begeleiden omdat je hem of haar echt iets gunt.
- Ontlokken: Je vertrouwt erop dat de ander zijn eigen antwoorden en mogelijkheden heeft en in staat is daar zelf voor te kiezen.
Zonder deze waarden zouden de gesprekstechniek slechts een trucje zijn en daardoor veel minder goed werken.
3. Wat zijn de technieken voor een motiverende gespreksvoering?
De gesprekstechnieken die veel gebruikt worden binnen motiverende gespreksvoering zijn eenvoudig maar effectief. Ze kunnen in elke fase van het gesprek worden ingezet en zijn bedoeld om ruimte te creëren vooor zelfonderzoek. De vier veelgebruikte gesprekstechnieken zijn: Open vragen stellen, Reflectief luisteren, Bevestigen en Samenvatten. Ik behandel ze weer één voor één.
- Open vragen stellen: Dit zijn vragen die niet met ja of nee beantwoord kunnen worden. Dus niet “Heb je zelf ideeën?”, maar “Wat zijn jouw ideeën?”. De vraag: wat is voor jou een reden om dit te gaan leren is een voorbeeld van een orenvraag. Deze vragen nodigen uit tot zelfonderzoek door de leerling. Stel WAT/HOE… vragen.
- Reflectief luisteren: Dit betekent dat je in je eigen woorden kort teruggeeft wat de ander heeft gezegd. Niet vragend maar stellend, bijvoorbeeld je hebt er schoon genoeg van of je wilt niet langer afhankelijk zijn. Een goede reflectie lijkt soms een interpretatie van wat de ander gezegd heeft. Het verschil is dat je dit doet vanuit het perspectief van de leerling. Daardoor ervaart de leerling dat je goed luistert en precies begrijpt wat hij of zij bedoelt. Doe DUS JE… statements
- Bevestigen (of Bekrachtigen): Dit houdt in dat je complimenten geeft over wat iemand al goed doet of de redenen waarom een leerling wel zou willen veranderen. Dit helpt om door te zetten en vol te houden. Ook bevorderen complimenten de creativiteit bij de leerling die nodig is om verder na te denken over de gewenste verandering. Zeg bijvoorbeeld GOED DAT JE… XYZ
- Samenvatten: Dit is een bekende vaardigheid waarbij je niet alleen aan het eind van het gesprek, maar ook tussentijds, samenvat wat de ander heeft gezegd. De ander geeft immers antwoorden op jouw open vragen en is hardop aan het nadenken. met samenvatten help je de leerlingen om zijn gedachten te structureren. zeg bijvoorbeeld OKE, DUS JE ZEGT DAT… XYZ
4. Waaruit bestaat motiverende gespreksvoering?
Tijdens een motiverend gesprek doorlopen je vier processen: Engageren, Focussen, Ontlokken en Plannen. Hiermee zorgen je voor vertrouwen en houden je het eigenaarschap bij de ander. De processen zijn overlappend weergegeven om aan te geven dat er steeds een bij komt en de andere processen gewoon doorgaan tijdens het gesprek.
Wat is engageren in motiverende gespreksvoering?
Engageren betekent dat je een samenwerkingsrelatie aangaat op basis van gelijkwaardigheid en vertrouwen. Alleen dan kun je daadwerkelijk bijdragen aan gedragsverandering. Hierbij is het goed om je te realiseren dat erkenning geven aan de hand van reflecties belangrijk is en dat dit niet hetzelfde is als gelijk geven. Dit houd docenten nog wel eens tegen. bijvoorbeeld de zin: ‘het allerliefste zou je gewoon blijven roken’ is echt niet hetzelfde als ‘je hebt gelijk, blijf maar roken’. Dit is de manier om empathie te tonen in motiverende gespreksvoering.
Wat is focussen in motiverende gespreksvoering?
Focussen houdt in dat je samen bepaalt waar het gesprek eigenlijk over gaat. soms is het direct duidelijk, maar soms moet je dit samen onderzoeken voordat je samen de agenda kunt bepalen.
Wat is ontlokken in motiverende gespreksvoering?
Ontlokken is hetzelfde woord als bij de kernwaarde maar nu niet als kernwaarde, maar als proces.
Ontlokken is een gezamenlijk creatief proces, waarbij je de motivatie om te veranderen bij de ander ontlokt, herkent en versterkt. Hier nodig je de ander uit om zelf uitspraken te doen met daarin verander taal. dit zijn uitspraken die bijdragen aan de gewenste verandering. Bijvoorbeeld wensen om te stoppen met roken of stappen die hierbij zouden kunnen helpen. Dit wordt geconcretiseerd in plannen.
Wat is plannen in motiverende gespreksvoering?
Je komt pas aan plannen toe als de motivatie voldoende is. De regel is eerst willen dan kunnen. Een leerling moet eerst willen voordat het kan. Als er voldoende motivatie is, kun je mee gaan denken over het hoe van de gewenste verandering. Dat te structureren en naar concreet gedrag te vertalen. In deze fase is je kennis en expertise wel gewenst en is het handig als je rol als expert weet inzet.
5. Hoe herken je ambivalentie?
Een belangrijk thema in motiverende gespreksvoering is ambivalentie. Mensen willen wel veranderen, maar ook niet. Ze vallen terug in oude patronen omdat veranderen tijd en moeite kost. tijdens het zelf onderzoek worden de redenen duidelijk om niet te veranderen, de zogenome de behoudtaal en om wel te veranderen de verandertaal. Door je te richten op de verandertaal voor verandering, vergroot je de kans op succes. Hoe meer uitspraken van verandering hoe groter de kans op succes!
6. Leuk dat motiveren maar wat als het MOET?!
Wat als de ander echt moet veranderen, bijvoorbeeld om gezondheidsredenen of omdat het van jou moet als leraar of ouder? Het antwoord hierop is paradoxaal: de grootste kans op succes heb je als je stopt met proberen de ander te veranderen.
Motiverende gespreksvoering helpt je te ontwikkelen van expert naar coach zodat je leert begeleiden in plaats van te overtuigen, zodat je naast je rol van expert leert leerlingen te begeleiden. Zo help je jouw leerlingen om daadwerkelijk gedragsverandering te bereiken, al dan niet vanuit je rol als expert. Dit is handig want leerlingen willen graag veranderen, maar ze willen niet veranderd worden!
Motiverende gespreksvoering sluit aan bij moderne ontwikkelingen zoals zelfsturing, positive behavior support (PBS), ontwikkelingsgericht werken (OGW) en passend onderwijs. wil je hier meer over weten bekijk dan ook de video’s over deze onderwerpen.
Vind je dit artikel video tot nu toe behulpzaam neem dan ook eens een kijkje op de ‘community voor leraren‘. Je vindt daar meer praktische kennis over onderwijs en een betrokken groep collega’s om samen mee te leren?
7. Samenvatting
Motiverende gespreksvoering biedt handvatten om gedragsverandering effectief te begeleiden. Het model blijft weg bij uitleggen, voorschrijven hoe het zit, oordelen of terechtwijzen. Deze vormen werkten vaak averechts!
Het gedachtegoed van motiverende gespreksvoering bestaat uit drie hoofdelementen: 1. de kernwaarden, 2. de gesprekstechnieken, en 3. de processen.
Als eerste de kernwaarden dit zijn: Partnerschap, Acceptatie, Compassie en Ontlokken. ze zijn essentieel omdat ze bepalen hoe de docent aanwezig is in het gesprek.
Als tweede de gesprekstechnieken, dit zijn: Open vragen stellen, Reflectief luisteren, Bevestigen en Samenvatten. ze zijn bedoeld om ruimte te creëren vooor zelfonderzoek van de leerlingen.
Als derde de processen dit zijn: Engageren, Focussen, Ontlokken en Plannen. Hiermee zorgen we voor vertrouwen en houden we het eigenaarschap bij de ander.
Motiverende gespreksvoering helpt je te ontwikkelen van expert naar coach zodat je leert begeleiden in plaats van te overtuigen.
Op zoek naar praktische kennis over onderwijs en
een betrokken groep collega’s om samen mee te leren?
“Al je vragen over onderwijs, leren en lesgeven snel en op een pek beantwoord door
collega’s en andere experts”
‘Heb je vanuit je expertise of ervaring aanvullingen of kritiek op het artikel? Deze input is altijd welkom! Stuur dan een mail naar support@eenmeesterinleren.nl, zodat we informatie toe kunnen voegen of de fout kunnen herstellen!‘