Meervoudige Intelligentietheorie van Gardner en Hatch

Auteur: Basten Berg
Gepubliceerd: 9 september 2024
Redacteur: Gezocht
‘Wil je dit artikel redigeren? Dat kan! Heb je een foutje gevonden of mis je informatie? Stuur dan een mail naar bastenberg@eenmeesterinleren.nl en help zo mee om het onderwijs te verbeteren.‘

Inhoudsopgave

1. Inleiding op de Meervoudige Intelligentietheorie
2. Wat is de Meervoudige Intelligentietheorie?
3. Kritiek op de Meervoudige Intelligentietheorie
4. Praktische Toepassing in de Onderwijspraktijk
5. Gardner’s Claims over Onderwijs
6. De meervoudige intelligentietheorie in de onderwijspraktijk

Welkom op het platform eenmeesterinleren.nl. Een plek voor leraren, andere onderwijsprofessionals en iedereen die geïnteresseerd is in de Meervoudige Intelligentietheorie van Gardner en Hatch.

Vanuit mijn achtergrond als leraar biologie, onderwijskundige en lerarenopleider schrijf ik artikelen en maak ik video’s om fundamentele theorieën over onderwijs, leren en lesgeven begrijpelijk aan te bieden. Op de community voor leraren vind je een overzicht van alle uitgewerkte theorieën, geordend per thema en een groep collega’s om samen mee te leren.

1. Inleiding op de Meervoudige Intelligentietheorie

De meervoudige intelligentietheorie van Howard Gardner biedt een interessant perspectief op intelligentie en leren. Deze theorie stelt dat intelligentie niet slechts één enkel concept is, maar dat het bestaat uit meerdere soorten intelligenties. Hoewel deze theorie geen voorspellende waarde heeft voor succes in het onderwijs, biedt het wel waardevolle inzichten voor het didactisch handelen van docenten. In dit artikel bespreken we de kern van Gardners theorie, de kritiek erop, en hoe je deze theorie effectief kunt inzetten in de onderwijspraktijk.

‘Deze video is gewoon vrij te gebruiken! Link wel even naar ‘https://eenmeesterinleren.nl/meervoudige-intelligentietheorie-van-gardner-en-hatch/‘

2. Wat is de Meervoudige Intelligentietheorie?

Gardner ziet intelligentie als een meervoudig construct. Volgens zijn theorie heeft elke leerling een uniek intelligentieprofiel waarin verschillende soorten intelligenties in meer of mindere mate ontwikkeld zijn. Gardner onderscheidt acht verschillende intelligenties:

1. Logisch-mathematische intelligentie
2. Verbaal-linguïstische intelligentie
3. Muzikaal-ritmische intelligentie
4. Ruimtelijke intelligentie
5. Lichamelijk-kinesthetische intelligentie
6. Interpersoonlijke intelligentie
7. Intrapersoonlijke intelligentie
8. Naturalistische intelligentie

Volgens Gardner kunnen deze intelligenties afzonderlijk van elkaar gemeten worden. De gebruikelijke intelligentietesten meten echter slechts de logisch-mathematische en verbaal-linguïstische intelligenties. Gardner stelt dat dit een beperkte kijk op intelligentie biedt.

3. Kritiek op de Meervoudige Intelligentietheorie

Er is veel kritiek op de voorspellende waarde van Gardners theorie. Wanneer er wordt gecorrigeerd voor IQ en persoonlijkheid (zoals gemeten door de Big Five), verliezen Gardners acht intelligenties hun voorspellende kracht. Gardner zelf erkent dit en stelt dat zijn theorie niet bedoeld is als meetinstrument voor intelligentie, maar als een middel om onderwijsdoelen te bereiken. Het is dan ook belangrijk om de theorie niet te gebruiken als een vaststaand model voor lesontwerpen, maar als een hulpmiddel voor differentiatie binnen de onderwijspraktijk.

Gardner en Hatch over de Herziening van de Theorie

In hun artikel “Multiple Intelligences Go to School” (1989) schrijven Gardner en Hatch dat als vervolgonderzoek geen onderscheid weet te maken tussen de meervoudige intelligentietheorie en IQ, de theorie herzien moet worden. Ondanks de kritiek blijft de theorie populair onder docenten, met name voor differentiatie in de klas. Het geven van verschillende verwerkingsopdrachten, gebaseerd op de verschillende intelligenties, kan helpen om leerlingen op verschillende manieren te betrekken in het leerproces.

Op de meervoudige intelligentietheorie is dus gegronde kritiek. De theorie is echter wel geliefd en erg bekend geworden. Sommige leraren geven op basis van de theorie vorm aan differentiatie in hun lessen, bijvoorbeeld door leerlingen een keuze te geven in verwerkingsopdrachten die gebaseerd zijn op de verschillende intelligenties. Dit is niet verkeerd en kan om verschillende redenen bijdragen aan de lespraktijk. Het is echter wel goed om in het achterhoofd te houden dat nooit is aangetoond dat het rekening houden met verschillende intelligenties van Gardner, het onderwijs beter maakt of een positief effect heeft op leerresultaten van leerlingen.  Gardner weerlegt dit door te benoemen dat de theorie daar ook nooit voor bedoeld is. Gardner ziet zijn theorie zelf als middel om de doelen van onderwijs te bereiken en geeft aan dat zijn theorie niet bedoeld is als instructiemodel of ontwerpmodel voor lessenreeksen.

In het onderzoek van Gardner wordt gezegd dat wanneer de kritiek gegrond is. Het doel van de meervoudige inteligentie theorie, om persoonlijke krachten te ontdekken en deze als basis te gebruiken voor het betrekken van leerlingen en verhogen van leren, toch de moeite waard is ongeacht het wetenschappelijke lot van de theorie. In andere woorden als de wetenschappelijke onderbouwing ontbreekt is de focus op persoonlijke krachten en deze betrekken bij het leren toch zinvol.

Het inzetten van een ander denkkader in de onderwijspraktijk om gemotiveerde leerlingen en een hoger leerresultaat te bereiken, is mijns inzien danook een goed idee. Het is daarbij wel van belang de theorie niet als intelligentietheorie te benaderen.

4. Praktische Toepassing in de Onderwijspraktijk

Hoewel de wetenschappelijke onderbouwing voor de theorie beperkt is, kan het concept van meerdere intelligenties een waardevolle aanvulling zijn op de onderwijspraktijk. Het idee dat leerlingen verschillende sterke punten hebben, kan helpen om lesmateriaal en toetsen op diverse manieren aan te bieden. Dit kan bijdragen aan een meer inclusieve leeromgeving waarin elke leerling op zijn eigen manier kan leren.

Differentiatie op Basis van Meervoudige Intelligenties

Sommige docenten gebruiken de meervoudige intelligentietheorie om hun lessen te differentiëren. Bijvoorbeeld door leerlingen keuze te geven in hoe zij opdrachten verwerken: een leerling met een sterke muzikaal-ritmische intelligentie kan bijvoorbeeld een lied componeren om bepaalde lesstof te onthouden, terwijl een leerling met een ruimtelijke intelligentie de voorkeur geeft aan het maken van een visuele presentatie.

5. Gardner’s Claims over Onderwijs

Naast het introduceren van de acht intelligenties, maakt Gardner ook twee belangrijke claims over onderwijs:

1. Individuele Afstemming van Lesmateriaal: Onderwijs moet zoveel mogelijk afgestemd zijn op het individu. Omdat mensen verschillen, is het niet effectief om iedereen op dezelfde manier te onderwijzen en te toetsen.
2. Diversiteit in Aanbiedingsvormen: Belangrijke onderwerpen moeten op verschillende manieren worden aangeboden. Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van films, boeken of persoonlijke verhalen om complexe onderwerpen zoals de Tweede Wereldoorlog te behandelen, naast de traditionele plenaire instructie.

6. De meervoudige intelligentietheorie in de onderwijspraktijk

In dit artikel hebben we de meervoudige intelligentietheorie van Gardner besproken. Deze theorie onderscheidt acht verschillende intelligenties, maar heeft geen voorspellende waarde wanneer gecorrigeerd wordt voor IQ en persoonlijkheid. Ondanks de kritiek kan de theorie wel een nuttig hulpmiddel zijn voor differentiatie binnen de onderwijspraktijk.

Gardner stelt dat onderwijs zoveel mogelijk moet worden afgestemd op het individu en dat belangrijke onderwerpen op diverse manieren moeten worden aangeboden. Hoewel de theorie niet bedoeld is als intelligentiemodel, biedt het docenten wel handvatten om lesmateriaal en toetsen te diversifiëren, wat kan bijdragen aan betere leerresultaten en gemotiveerdere leerlingen.

Het is belangrijk om de meervoudige intelligentietheorie niet te zien als een vaststaand model voor intelligentie, maar als een denkkader dat kan helpen om leerlingen op een meer persoonlijke manier te benaderen in het onderwijs.

Er zijn naast de meervoudige intelligentietheorie van Gardner nog andere opvattingen over de aard van intelligentie. Ik hebben deze opvattingen verder uitgewerkt in de aparte artikelen met de volgende titels:

• Intelligentie quotiënt (IQ) en emotionele intelligentie (EQ)
• Fluid en crystallized intelligence van Raymond Cattell
• het Triarchische model van succesvolle intelligentie van Sternberg

Verder heb ik in het verlengde hiervan een artikel geschreven over hoe intelligentie of IQ gemeten wordt met de titel: Intelligentietesten, de IQ test en het Flynn-effect

‘Heb je vanuit je expertise of ervaring aanvullingen of kritiek op het artikel? Deze input is altijd welkom! Stuur dan een mail naar support@eenmeesterinleren.nl, zodat we informatie toe kunnen voegen of de fout kunnen herstellen!‘