Het tienstappenplan voor een ordelijk leerklimaat
Auteur: Basten Berg
Gepubliceerd: 18/02/2024
Redacteur: Gezocht
‘Wil je dit artikel redigeren? Dat kan! Heb je een foutje gevonden of mis je informatie? Stuur dan een mail naar bastenberg@eenmeesterinleren.nl en help zo mee om het onderwijs te verbeteren.‘
Inhoudsopgave
- Hoe zorg je voor orde in de klas?
- Het tienstappenplan voor orde van Bennet
- Stappen zonder macht
- Stappen met macht
- Hoe Klasmanagement verbeteren?
Welkom op het platform eenmeesterinleren.nl. Een plek leraren, andere onderwijsprofessionals en iedereen die geïnteresseerd is in De tien stappen voor orde van Bennet. Vanuit mijn achtergrond als biologie leraar, onderwijskundige en lerarenopleider schijf ik artikelen en maak ik video’s fundamentele theorieën over onderwijs, leren en lesgeven begrijpelijk aan te bieden. Op de community voor leraren vind je een overzicht van alle uitgewerkte theorieën geordend per thema en een groep onderwijsprofessionals waar je je inhoudelijke vragen aan kunt stellen.
1. Hoe zorg je voor orde in de klas?
Het concept ‘orde’ verwijst over het algemeen naar een goed georganiseerde leeromgeving. Bekwaamheid in het toepassen van elke stap van directe instructie, activerende didactiek en het inzetten van coöperatief leren (ook wel samenwerkend leren genoemd), leiden doorgaans tot een geordende klassensituatie, anders gezegd orde. Toch zijn problemen met betrekking tot orde met individuele leerlingen of groepen leerlingen bij alle docenten wel eens voor. In deze reeks artikelen worden allerlei manieren aangereikt om hier mee om te gaan of dit te voorkomen. Bennet bedacht een tienstappenplan voor orde dat helpt om in deze gevallen de escalatie te vermijden. Ik behandel de stappen één voor één.
HET BIJBEHORENDE VIDEOMATERIAAL IS NOG IN ONTWIKKELING.
‘Deze video is gewoon vrij te gebruiken! Link wel even naar ‘https://eenmeesterinleren.nl/
2. Het tienstappenplan voor orde van Bennet
De stappen 1 t/m 4 zijn stappen waarbij de docent zijn macht of autoriteit niet inzet als middel. Het algemeen erkende gezag van de docent is hier voldoende. Vanaf stap vijf is het gezag van de docent blijkbaar niet afdoende en zet de docent macht in als middel.
Stappen zonder macht
Stap 1. Laat zien dat je het gezien hebt. Dit kan al door met een blik of klein gebaar. Hiermee laat je de leerling merken dat je het gezien hebt en dat je het gedrag niet negeert. Het gaat om klijn gedrag vaak gericht op een leerling dat niet eens opgemerkt wordt door de andere leerlingen.
Stap 2. Zorg dat de leerlingen weten dat jij het weet. Je spreekt nu uit wat hij bij stap 1 alleen liet zien. Een lichte correctie zoals: ‘Kan ik verder gaan? Mooi, dank je wel.’ is hier een voorbeeld van. Het bedanken wanneer leerlingen reageren op de correctie is een belangrijk onderdeel. De leerling doet immers wat je vraagt. Het gaat om specifiek maken van de boodschap. Dit kan ook door een naam op het bord te schrijven of naar een leerling toe te lopen.
De stappen 1 en 2 zijn snel en bijna onzichtbaar voor de klas. de docent voert deze stappen uit en heeft de leerling hier niet echt voor nodig. Dit wordt anders bij de volgnede stap.
Stap 3. Keuze geven. Zet de leerling voor een keuze zoals: ‘Kies je zelf een andere plek? anders doe ik straks het’. of ‘Ga je aan het werk of kom je vanmiddag je opdrachten afmaken’. zo kan de leerling zonder gezichtsverlies min of meer uit eigen wil zijn gedrag aanpassen. Let op dat deze niet te extreem is zoals: ‘ophouden of eruit’, het moet een echte keuze zijn. Wanneer de keuze te extreem is dan zul je zien dat het ongewenste gedrag versterkt en het conflict groter wordt.
Stap 4. De leerling zelf de andere keuze opleggen. Is de leerling nergens anders gaan zitten maar stopt het ongewenste gedrag toch niet, dan zul je de andere kant van de keuze werkelijkheid moeten maken. ‘oke nu moet je ergens anders gaan zitten’ of ‘Ik wil je na schooltijd graag even zien om te controleren of je werk af is. Stap 4 is nog geen straf of macht uitoefening. Het is slechts de consequentie van de eerder door de leerling gemaakte keuze. Maak het niet zwaar en doe hier niet te moeilijk over. Het is een oorzaak gevolg.
Door de stappen 1 t/m 4 goed uitgevoerd weten de leerlingen wat de docent van hen verwacht. Meestal zijn deze stappen ook meer dan voldoende om de les in goede banen te lijden. Vanaf stap vijf is zijn gezag van de docent blijkbaar niet afdoende en moet de docent macht gebruiken. Hoe die macht eruit ziet, verschilt sterk per docent en per school en de stappen kunnen dus ook anders heten. Ik zal ter illustratie mogelijke stappen 5 tot en met 10 benoemen.
Stappen met macht
In elke stap waarin je als docent macht inzet is het enorm belangrijk dat je niet doorschiet, redelijk blijft, en de macht die je inzet altijd consistent doorvoert! Lukt dit niet dan lijd dit er toe dat het gezag, dat toch al niet voldoende was om binnen stap 1 t/m 4 te blijven, nog verder ondermijnd wordt. Goede uitvoering van deze stappen zorgen ervoor dat het gezag van de docent bevestigd wordt. ook wanneer macht ingezet wordt wanneer dit eigenlijk niet nodig was, voelen leerlingen dit vaak haarfijn aan en wordt dit geïnterpreteerd als een tekort in gezag.
Stap 5. Macht gebruiken. Als deze stap nodig is, is er een echt probleem. Je stuurt een leerling weg of vraagt om na de les te blijven voor een gesprek. Situaties waarin je dit in zet is wanneer stappen 1 t/m 4 niet gewerkt hebben of wanneer leerlinggedrag zo ver buiten de kaders van de klas valt dat dit direct moet stoppen. Een leerling staat op een tafel of steekt een andere leerling met een passer.
De stappen 6 t/m 10 zijn vervolgens allerlei sterkere verschijningsvormen van machtsgebruik bijvoorbeeld: Stap 6. informele afspraken tussen leerling en docent, stap 7. formele afspraken gevolgd door inzet van de leiding in de bekrachtiging van deze afspraken zoals stap 8. een blok rooster van 8.30 ’s morgens tot 6.00 ’s avonds op school, stap 9. schorsing van twee weken en uiteindelijk stap 10. verwijdering van school.
Let op dat je in deze fase blijft focussen op een de-escalatie van het conflict. Uiteindelijk is het doel van elke stap om terug te komen bij een ordelijke klassensituatie, ook al lijkt dat, met name in de hogere stappen, soms ver weg.
3. Hoe Klasmanagement verbeteren?
De tien stappen van Bennet verbeteren het veilig en ordelijke leerklimaat en zijn daarmee een tool die gebruikt kan worden voor het verbeteren van klassenmanagment. Op het niveau van de gehele klas verwijst een goed georganiseerde leeromgeving ook naar de bekwaamheid in het toepassen van elke stap van directe instructie, activerende didactiek en het inzetten van coöperatief leren (ook wel samenwerkend leren genoemd), Lees voor meer informatie hierover ook de artikelen hierover. Klik voor meer informatie op de links.
Een leven lang lesgeven doen docenten samen
Al je vragen over onderwijs, leren en lesgeven snel en op een pek beantwoord door
collega’s en andere experts.
‘Heb je vanuit je expertise of ervaring aanvullingen of kritiek op het artikel? Deze input is altijd welkom! Stuur dan een mail naar support@eenmeesterinleren.nl, zodat we informatie toe kunnen voegen of de fout kunnen herstellen!‘