Chunking theory van Chase and Simon: verhoog de effectiviteit van je korte termijn geheugen

Auteur: Basten Berg
Gepubliceerd: 30/dec/2023
Redacteur: Gezocht
‘Wil je dit artikel redigeren? Dat kan! Heb je een foutje gevonden of mis je informatie? Stuur dan een mail naar bastenberg@eenmeesterinleren.nl en help zo mee om het onderwijs te verbeteren.‘

Inhoudsopgave

1. Wat betekent chunking?
2. Wie heeft de chunking-theorie bedacht?
3. Hoe helpt chunking het werkgeheugen?
4. Hoe werkt chunking?
5. Wat is chunking in het onderwijs?

Welkom op het platform eenmeesterinleren.nl. Een plek leraren, andere onderwijsprofessionals en iedereen die geïnteresseerd is in de chunking theory van William Chase and Herbert Simon. Vanuit mijn achtergrond als biologie leraar, onderwijskundige en lerarenopleider schijf ik artikelen en maak ik video’s fundamentele theorieën over onderwijs, leren en lesgeven begrijpelijk aan te bieden. Op de community voor leraren vind je een overzicht van alle uitgewerkte theorieën geordend per thema en een groep onderwijsprofessionals waar je je inhoudelijke vragen aan kunt stellen.

1. Wat betekent chunking?

Chunking” is een term die in de cognitieve psychologie wordt gebruikt om te beschrijven hoe mensen informatie groeperen in ‘chunks’ om het onthouden en verwerken van informatie te vergemakkelijken.

‘Deze video is gewoon vrij te gebruiken! Link wel even naar https://eenmeesterinleren.nl/chunking-theory/‘

In essentie gaat chunking over het organiseren van items in betekenisvolle groepen, waardoor het gemakkelijker wordt om informatie in het kortetermijngeheugen te behouden en te verwerken. Dit is bijzonder nuttig omdat het menselijke kortetermijngeheugen beperkt is in de hoeveelheid informatie die het tegelijkertijd kan vasthouden.

2. Wie heeft de chunking-theorie bedacht?

Het eerste concept rondom “chunking” en de capaciteit van het kortetermijngeheugen. Komt van Miller (1956). Hij presenteerde het idee dat het kortetermijngeheugen slechts 5-9 chunks informatie kan bevatten. Hij noemde dit het ‘magic numer seven’ omdat hij dacht dat het kortetermijngeheugen 7, (plus of min 2 items) kon bevatten. Een chunk is een betekenisvolle eenheid. Een chunk kan verwijzen naar cijfers, woorden, schaakposities of gezichten van mensen.

De chunking-theorie, ontwikkeld door Chase en Simon (in 1973) was een belangrijke poging om de mechanisme die verband houden met chunking te beschrijven. Zij stelde dat aandacht serieel is en dat het kortetermijngeheugen beperkt is tot ongeveer zeven items (het magische getal van Miller).

3. Hoe helpt chunking het werkgeheugen?

Chunking helpt het werkgeheugen (of kortetermijngeheugen) door de efficiëntie van informatieopslag en verwerking te verbeteren. Hier zijn enkele specifieke manieren waarop chunking het werkgeheugen ondersteunt:

1. Vergroot de Capaciteit van het Werkgeheugen: Het werkgeheugen heeft een beperkte capaciteit; het kan gemiddeld slechts ongeveer 7 (plus of min 2) afzonderlijke items tegelijk vasthouden. Door informatie in chunks te groeperen, kan men meer gegevens opslaan en verwerken. Bijvoorbeeld, in plaats van te proberen 10 afzonderlijke cijfers te onthouden, kunnen mensen ze groeperen in 3 of 4 chunks, waardoor het makkelijker wordt om ze te onthouden.
2. Verbetert de Organisatie van Informatie: Chunking helpt bij het organiseren van informatie op een manier die logischer en makkelijker te onthouden is. Door relevante of samenhangende informatie samen te groeperen, wordt het makkelijker om de relaties tussen verschillende stukken informatie te begrijpen en te onthouden.
3. Maakt het Geheugen Efficiënter: Door informatie in grotere, betekenisvolle eenheden op te slaan, maakt chunking het proces van het ophalen van informatie uit het geheugen efficiënter. Dit is vooral handig bij complexe taken waarbij snel toegang tot grote hoeveelheden informatie nodig is.
4. Ondersteunt Leren en Begrip: Chunking kan ook helpen bij het leren en begrijpen van nieuwe informatie. Door nieuwe concepten of gegevens in reeds bekende of logisch georganiseerde eenheden te groeperen, kan het makkelijker worden om nieuwe informatie te verwerken en te integreren met wat al bekend is.
5. Vermindert de Belasting van het Werkgeheugen: Door informatie efficiënter te beheren, vermindert chunking de cognitieve belasting op het werkgeheugen. Dit maakt het makkelijker om zich op andere taken te concentreren of complexere problemen op te lossen zonder overbelast te raken door te veel informatie.

Lees voor meer informatie ook het artikel ‘De werking van het ‘korte termijn geheugen‘ en de video over ‘Cognitive load theory‘.

In essentie maakt chunking de beperkte ruimte in het werkgeheugen beter bruikbaar en efficiënter, wat essentieel is voor allerlei cognitieve taken, van alledaagse activiteiten tot gespecialiseerde vaardigheden zoals het spelen van muziek of het beoefenen van schaken.

4. Hoe werkt chunking?

Het getal 8 2 3 9 6 5 7 4 2 is een moeilijk te onthouden nummer. Als je het nummer opdeelt in 823 965 en 742, is het makkelijker te onthouden. Door complexe informatie in kleinere betekenisvolle stukjes te knippen, kunnen we het beter begrijpen. Als we kleine stukjes daarna weer in elkaar zetten, kunnen we het complexe geheel zien en dat helpt ons om te onthouden. Dit proces wordt Chunking genoemd.

Dit is hoe Chunking werkt. Ons kortetermijngeheugen, ook wel het werkgeheugen genoemd, is heel snel maar klein en kan slechts een beperkte hoeveelheid chunks informatie tegelijk bevatten. Als er nieuwe input of informatie binnenkomt, kan het werkgeheugen hier op twee manieren mee omgaan. Één manier is om de bestaande chunk informatie te vergeten. Dit geeft ruimte voor de nieuwe informatie om in het werkgeheugen opgeslagen te worden. De andere manier is om cognitieve inspanning te leveren om de chunk informatie van het werkgeheugen naar het langetermijngeheugen te verplaatsen, waar het kan worden opgeslagen en later kan worden teruggehaald. Dit is waarom het ‘bijna’ onmogelijk is om 9 cijfers zoals 8 2 3 9 6 5 7 4 2 op te roepen. Er is gewoon niet genoeg ruimte in het werkgeheugen. Wanneer de cijfers eenmaal gechunked zijn lukt dit wel! Chunking is dus een manier om het werkgeheugen efficiënter te gebruiken. 

5. Wat is chunking in het onderwijs?

Er zijn verschillende manieren om te chunken. Je kunt een groter stuk in kleinere stukjes breken: denk aan de cijferreeks, patronen identificeren, aan de het zoeken van een kleur tijdens het maken van een puzzel of herhalingen die het makkelijk maken een telefoonnummer te onthouden. Bijvoorbeeld het nummer 06 87 66 87 65 54. 

Ook groeperen is een vorm van chunken. Zodra een chunk is gemaakt, kun je deze inoefenen om de kennis naar het langetermijngeheugen te verplaatsen. Hier kan de informatie jarenlang worden bewaard en bij regelmatig gebruik zonder veel mentale inspanning worden geopend. Dit proces wordt toegelicht in de video over de werking van het geheugen. Hier toch snel een tip: Om de overdracht van het korte naar het langetermijngeheugen effectiever te maken helpt het om context toe te voegen. Context werkt als geheugensuperlijm je helpt de hersenen nieuwe informatie gemakkelijker aan de juiste schema’s toe te voegen. Als leraar kun je bijvoorbeeld eerst het grote plaatje als context geven voordat je verder in detail treedt. Als je leerlingen alleen studeren, kunnen ze dit ook doen door bij een nieuw hoofdstuk eerst door de paragrafen en de kopteksten heen te bladeren. Feiten leren zonder het grote geheel te begrijpen is vrij nutteloos want deze fijten worden snel weer vergeten. 

Nu weer terug naar Chunking. Chunking kan leerlingen ook helpen om complexe onderwerpen te begrijpen. Bijvoorbeeld tijdens het schrijven van een samenvatting over een artikel uit een tijdschrift. Dit kan een moeilijke taak zijn om in één keer uit te voeren. Maar wanneer je de taak opdeelt, is de taak gemakkelijker. Als je begint door eerst het artikel in zijn geheel te lezen. Als je klaar bent, kun je het nog een keer lezen en de belangrijkste dingen onderstrepen. Daarna onderzoek je verschillende onderdelen van een goede samenvatting. Je ontdekt dat een samenvatting een inleiding, het hoofdgedeelte en een einde heeft. Elk onderdeel heeft een ander doel. Je kunt in de onderdelen invullen invullen wat je eerder hebt onderstreept. Als je dit gedaan hebt schijf je hier zinnen van en voor je het weet heb je een geweldig resultaat!

Laat je leerlingen chunken bij de eerstvolgende keer dat je het idee hebt dat ze de grenzen van hun werkgeheugen hebben bereikt tijdens de les.

‘Heb je vanuit je expertise of ervaring aanvullingen of kritiek op het artikel? Deze input is altijd welkom! Stuur dan een mail naar support@eenmeesterinleren.nl, zodat we informatie toe kunnen voegen of de fout kunnen herstellen!‘