ABCD-Reflectie: Een Snelle En Efficiënt Reflectiemodel!
Auteur: Basten Berg
Gepubliceerd: 12 Januari 2025
Redacteur: Gezocht
‘Wil je dit artikel redigeren? Dat kan! Heb je een foutje gevonden of mis je informatie? Stuur dan een mail naar bastenberg@eenmeesterinleren.nl en help zo mee om het onderwijs te verbeteren.‘
Inhoudsopgave
- Wat is een ABCD’tje?
- Hoe doe je een ABCD-reflectie?
- Wat zijn de extra stappen E en F?
- Gratis ABCDEF-reflectieformulier
Welkom op het platform eenmeesterinleren.nl. Een plek voor leraren, andere onderwijsprofessionals en iedereen die geïnteresseerd is in de abcd reflectiemethode.
Na het lezen van dit artikel kun je de onderdelen van een ABCD-reflectie benoemen, hier de twee onderdelen E en F aan toevoegen en zelf een ABCD-reflectie uitvoeren.
Vanuit mijn achtergrond als leraar biologie, onderwijskundige en lerarenopleider schrijf ik artikelen en maak ik video’s om fundamentele theorieën over onderwijs, leren en lesgeven begrijpelijk aan te bieden.
Op de community voor leraren vind je een overzicht van alle uitgewerkte theorieën, geordend per thema en een groep collega’s om samen mee te leren.
1. Wat is een ABCD’tje?
Het ABCD-reflectiemodel is een gestructureerde manier om na te denken over gebeurtenissen en je eigen handelen.
ABCD is een acroniem voor de stappen van het model Aanleiding, Belangrijk, Conclusie en Doen.
Onder de afbeelding licht de stappen 1 voor 1 toe en geef per stap een praktijkvoorbeeld!
2. Hoe doe je een ABCD-reflectie?
Stap A. Aanleiding
Wat is er gebeurd? Beschrijf de situatie of gebeurtenis die de reflectie heeft veroorzaakt.
Bijvoorbeeld: ik loop stage als docent Duits bij eerstejaars Laboratorium leerlingen op het MBO en gaf een les in Duitse grammatica over werkwoordstijden. Ik gaf deze les omdat dit een verplicht onderdeel is in het lesprogramma en de leerlingen bepaalde competenties moeten behalen om over te gaan naar het volgende jaar.
Toen ik bezig was met lesgeven, viel mij op dat veel leerlingen onder de tafel op hun telefoon zaten. Ik heb hier bij een aantal leerlingen wat van gezegd, maar na vijf minuten pakten ze telkens hun telefoon weer.
Ik merkte dat de leerlingen geen interesse hadden in de les en veel afgeleid waren. Ik wilde de sfeer niet verpesten door er herhaaldelijk wat van te zeggen. Daarom heb ik ervoor gekozen om de les om te gooien en het met de leerlingen te hebben over de gevaren van het gebruik van sociale media. We hebben toen klassikaal in het Duits met elkaar geconverseerd.
Stap B. Belangrijk
Wat was daaraan belangrijk voor mij? Identificeer wat je belangrijk vond in deze situatie. Waarom was deze situatie voor jou van belang?
Terug naar het voorbeeld! Het is belangrijk voor mij dat de leerlingen opletten en iets opsteken van de les, op welke manier dan ook. Daarnaast is het belangrijk voor mij dat de leerlingen hun toetsen halen, om zo over te gaan naar het volgende jaar. Daarom twijfelde ik of ik de les helemaal moest omgooien. De grammaticales was namelijk een verplicht onderdeel en de leerlingen moeten de stof kennen voor de toets. Toch merkte ik dat de leerlingen er niet bij waren met hun hoofd en dat het dus geen zin had om met de les door te gaan.
Stap C. Conclusie
Welke conclusie trek je op basis hiervan over hoe te handelen. Wat heb je geleerd van de situatie? Wat ging er goed en wat kan er worden verbeterd?
Bijvoorbeeld: Door de afgezwakte focus van de leerlingen op de les koos ik er toch voor om de les om te gooien. Ik vond het belangrijk om het wel over het telefoongebruik te hebben van de leerlingen en koos daarom om over sociale media te spreken. Dit sluit aan op wat ik belangrijk vond en ik ben tevreden dat ik dit heb kunnen implementeren in mijn les. Ik ben wel na gaan denken over hoe ik het telefoongebruik in de les kan stoppen zodat ik de les de volgende keer niet om hoef te gooien.
Stap D. Doen
Deed ik dat ook werkelijk of deed ik iets anders? Reflecteer op je gedrag. Heb je gehandeld volgens je conclusie of week je daarvan af.
Bijvoorbeeld: Ik heb gehandeld naar de conclusie die ik trok uit wat ik belangrijk vond. Ik had me hier niet op voorbereid, dus heb ik een groot gedeelte van de les moeten improviseren. Omdat ik een open gesprek voerde met de leerlingen, kostte me dit weinig moeite.
Vervolgens kun je de stappen E en F toevoegen aan het model om tot een meer volledige reflectie te komen.
3. Wat zijn de extra stappen E en F?
Stap E. Effect
Welk effect had datgene wat ik deed? Analyseer de uitkomst van je handelen. Wat was het resultaat van je acties?
Bijvoorbeeld: Nadat ik de les omgooide greep ik meteen de aandacht van de leerlingen. Dit was positief. Ik sprak verschillende leerlingen direct aan over het onderwerp, waardoor we een open gesprek konden voeren. Ik gaf aan dat ik het onderwerp aansneed omdat ik zag dat ze veel op hun telefoon zitten. Hierdoor voelden ze zich misschien een beetje betrapt en wilden ze nu wel graag hun best doen. Na tien minuten waren alle leerlingen gefocust op het gesprek en durfden steeds meer leerlingen zich erin te mengen. Door in het Duits met elkaar te spreken hebben de leerlingen hun uitspraak kunnen oefenen. Dit zal een positieve invloed hebben op hun mondelinge toets aan het einde van het jaar.
Stap F. Feedback
Beoordeel je eigen handelen aan de hand van externe bronnen. Dit kunnen observaties zijn maar ook andere input van bijvoorbeeld leerlingen, collega’s en peers. Beantwoord zo vragen zoals: Ben ik tevreden met je aanpak en de resultaten? Klopt mijn analyse wel? Heb je de situatie correct beoordeeld en begrepen? Wat had ik anders kunnen doen? Herzie op basis van deze input je conclusie en het effect van je handelen en overweeg andere acties. Beantwoord de vraag Wat zou je in de toekomst anders kunnen doen in een vergelijkbare situatie?
Bijvoorbeeld: Ik ben tevreden over hoe ik heb gehandeld, omdat ik zag dat ik uiteindelijk de aandacht van de leerlingen heb kunnen vasthouden, dit werd bevestigd door mijn begleider die de les observeerde. Het nadeel is dat ik de grammaticales op een later moment opnieuw moest geven. Toen ik de situatie besprak met mijn klasgenoten gaven zij aan dat mijn les de leerlingen misschien onvoldoende betrok. Ik had de les in eerste instantie interactiever kunnen maken zodat de leerlingen niet afgeleid waren, bijvoorbeeld door klassikaal een grammaticaspel te doen. Dit wil ik graag proberen in de volgende les die ik geef aan deze groep.
4. Gratis ABCDEF-reflectieformulier
Ik heb dit gratis reflectieformulier gemaakt dat je helpt je bij het maken van een volledige ABCD reflectie.
Je vindt de Word en Excel versie van het reflectieformulier op de community van een meester in leren via deze link.
Op zoek naar praktische kennis over onderwijs en
een betrokken groep collega’s om samen mee te leren?
“Al je vragen over onderwijs, leren en lesgeven snel en op een pek beantwoord door
collega’s en andere experts”
‘Heb je vanuit je expertise of ervaring aanvullingen of kritiek op het artikel? Deze input is altijd welkom! Stuur dan een mail naar support@eenmeesterinleren.nl, zodat we informatie toe kunnen voegen of de fout kunnen herstellen!‘